Σάββατο, 8 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ, 2025 - 17:52

Χριστούγεννα μνήμης

Τα Χριστούγεννα είναι ένα ζωοποιό φως για μια φυγή προς τα μπροστά.
 
Η Γέννηση του Θεανθρώπου, όπως και η κάθε γέννηση, είναι ένα μεγαλειώδες γεγονός, ίσως κι ένα εκπληκτικό θαύμα, καθώς μέσα από την σκοτεινή ανυπαρξία ξεπηδά ένα υπέρλαμπρο φως, ένα καινούργιο ελπιδοφόρο φως -και μέσα από το άφωτο μηδέν ξεπροβάλλει μια ολοφώτεινη προσδοκία. Τόσο μεγαλοπρεπή και τόσο πάμφωτα όλα αυτά, που χαράζουν τις ψυχές και γαληνεύουν τις καρδιές μας -κάνοντας μας καλύτερους ανθρώπους και πιο αισιόδοξους για το μέλλον. Κι αυτό είναι το μέγα θαύμα των Χριστουγέννων, ξαναγεννιέται ο εαυτός μας ή, καλύτερα βρίσκουμε τον απολεσμένο εαυτό μας -αυτόν τον οποίο δεν θα έπρεπε ποτέ να τον είχαμε ξεχάσει, ποτέ να μην τον είχαμε αποστερηθεί μέσα από τα πάθη, τις μικροπρέπειες και τα μικροσυμφέροντά μας – όλα κακόμορφα γεννήματα μιας δύσκολης καθημερινότητας, ίσως άδικης και άσπλαχνης κάποιες φορές. Όλοι, νομίζω, βλέπουμε πως αλλάζει ο χαρακτήρας μας κάθε φορά που έρχονται τα Χριστούγεννα. Το πόσο η αγάπη και το φως κυλάει μέσα μας, που να θέλουμε να αγκαλιάσουμε όλον τον κόσμο, να βοηθήσουμε τους κατατρεγμένους, να προσφέρουμε χαμόγελα και χαρά στους λυπημένους, προσδοκίες στους απογοητευμένους… 
 
Πρόσφατα διάβασα μια συνέντευξη του πολύ καλού συγγραφέα μας, του Γιώργου Σκαμπαρδώνη, που πάρα πολύ με εξέφρασε, και αισθάνομαι την ανάγκη να αναδημοσιευτεί ένα μικρό απόσπασμά της: «Δεν έχει σημασία ο βαθμός της πίστης του καθενός. Δείτε τώρα που πλησιάζουν τα Χριστούγεννα, πως μεταμορφώνονται και φωταγωγούνται τα πάντα. Πως αλλάζει η διάθεση όλων, ανεξάρτητα αν πηγαίνουν ή όχι στην εκκλησία. Η Ορθοδοξία στις ποικίλες εκδοχές της είναι μέρος του φρονήματός μας, είτε το παραδεχόμαστε είτε όχι. Δείτε πως λάμπουν ήδη, όλες οι δυτικές πρωτεύουσες. Αυτό είναι μια πραγματικότητα. Το θέλουμε δεν το θέλουμε (και δεν είναι θέμα πίστης) ο Σταυρός συνέχει όλη τη Δύση. Υπάρχει μια ιδιαίτερη γλυκύτητα κατά τις μέρες των εορτών, ένα άλλο αίσθημα πανηγυρικό, υπάρχουν προαιώνιες τελετές που το έχουν εδραιώσει. Υπάρχει γενναιοδωρία, ανάγκη αγάπης, συνεύρεσης με τους συγγενείς και τους φίλους, μνημειώδη τραπεζώματα, θρύλοι, τσουρέκια, παλαβές ιστορίες».
 
Τι καλά που θα ήταν, λοιπόν, εάν τα Χριστούγεννα επαναλαμβάνονταν ως γιορτή κάθε ημέρα - πόσο λιγότερη άδικη και άνιση θα ήταν η κοινωνία μας. Δεν αποτολμώ, βέβαια, να το πω μεγαλοφώνως, αν και το πιστεύω δυνατά, ότι δεν θα χρειάζονταν απαραιτήτως το πνεύμα των Χριστουγέννων για να ήταν χαρούμενοι οι άνθρωποι και, βεβαίως, να ήταν δικαιότερη η κοινωνία μας κι όλος ο κόσμος να είχε καθημερινά ένα πιάτο φαΐ στο τραπέζι του. Και δεν αποτολμώ να το πω, όχι για να μην χαρακτηρισθώ ρομαντικός ή ακόμη και γραφικός (ουδόλως με ενοχλεί), αλλά, γιατί θα με πλήγωνε η ανταπάντηση των περισσοτέρων «καλά που ζεις;» -και θα είχαν δίκιο ως απείρως ρεαλιστικότεροι εμού! Έτσι πνίγω μέσα μου τους καημούς μου και δεν μπορώ, παρά ταύτα, εκών άκων, παρά να «αποδεχτώ» τα ισχύοντα, ότι: όσο υπάρχουν άνθρωποι, θα υπάρχουν αδικίες, ανισότητες, φτώχεια και πόλεμοι. Δεν υπήρξε ποτέ, ούτε πρόκειται να υπάρξει, απόλυτη ευτυχία και ελευθερία. Κι αυτό γιατί ποτέ δεν πιάσαμε, για την χώρα μας τουλάχιστον, το μεγάλο νόημα όπως το είχε διατυπώσει ο Ελύτης, ότι για να είμαστε ήμεροι δεν χρειαζόμαστε πολλά πράγματα, παρά λίγο φαΐ, Χριστούγεννα και Ανάσταση. 
 
Τα Χριστούγεννα είναι ένα ζωοποιό φως για μια φυγή προς τα μπροστά. Για εμένα, τώρα που τα χρόνια άρχισαν σιγά – σιγά να με βαραίνουν, τα Χριστούγεννα είναι και κάτι άλλο -είναι η επιστροφή στο παρελθόν μου. Η συγκινητική μνήμη. Μνήμη σε όλους και σε όλα. Στους ανθρώπους που έχασα -πρωτίστως στους γονείς μου- στην παιδική και εφηβική ηλικία μου, στις συνήθειες και στα παιγνίδια τους – σε όλα εκείνα τα οποία πήγαζαν από την αθωότητα της νιότης και την απλότητα μιας άλλης εποχής. Τα οποία, ήταν εκείνα που με βύζαξαν, και πάνω σ’ αυτά στέριωσα, κι έφτασα σιγά - σιγά στο σήμερα. Γιατί αυτή η επιστροφή στην ομορφιά των εποχών της νιότης; Κι εγώ αναρωτιέμαι! Οι όποιες ερμηνείες δίνω, εμπεριέχουν πολλά «ίσως». Ίσως να με πικραίνει το «σήμερά» μου, διαπιστώνοντας πως όσο προχώρησε η ηλικία μου, άλλο τόσο ίσως και να υποχώρησε η αθωότητα μου. Ίσως να με πικραίνει ότι χάθηκαν αμετακλήτως τα νιάτα, σαν το μαραμένο τριαντάφυλλο που χάνει την μυρωδιά του. Ίσως να με λυπεί ότι δεν έχω μέσα στο σπίτι, τέτοιες ημέρες, την φιλόστοργη φωνή της μητέρας μου -και πάρα πολλά άλλα.
 
Όταν χάνονται αντικείμενα αγάπης, νομίζω, ότι, εκλείπει κι ένα μέρος του εαυτού μας. Και επειδή η ανθρώπινη ζωή μας δεν δομήθηκε από μόνη της, δεν εγκαταστάθηκε από μόνη της στον κόσμο, ιδιαίτερα όταν χάνεις ένα πολυαγαπημένο σου πρόσωπο,  είναι σαν να αποστερείσαι κι ένα κομμάτι της ζωής σου. Όλα τα χαμένα, πρόσωπα ή αντικείμενα, ανακτώνται με την συγκινητική μνήμη και με την νοσταλγία του παρελθόντος; Νομίζουμε πως ναι, το ίδιο και εγώ. Μόνο που κάνουμε ένα τεράστιο λάθος -κανένας προηγούμενος κόσμος μας δεν ανακτάται με κανέναν τρόπο. Το λοιπόν, και σ’ ό,τι με αφορά, γιατί διαπράττω κάτι ενώ ξέρω πως είναι λάθος; Φαίνεται πως είναι οργανική μου ανάγκη οι ψευδαισθήσεις -και κατά ένα περίεργο τρόπο, η χαρμολύπη μού γλυκαίνει τις μέρες μου!
 
Ας κρατήσουμε όμως το σημαίνον, ότι τα Χριστούγεννα είναι μια ανάσα για να νικήσουμε. Καλές γιορτές σε όλους σας, με τις αγαπημένες οικογένειές σας και τους καλούς σας φίλους.