Σάββατο, 8 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ, 2025 - 14:52

11 + 1 θέσεις

Ελλάδα –Αλβανία: αυταπάτες και ψευδαισθήσεις
 
Του Αλέξανδρου Π. Μαλλιά*
 
1. Τον περασμένο Απρίλιο ήμουν μάρτυρας σε μία δίκη που ποτέ δεν έπρεπε να γίνει. Αδίκως κατά την κρίση μου είχαν παραπεμφθεί γνωστά στελέχη του Υπουργείου Εξωτερικών. Επανέλαβα ενώπιον του δικαστηρίου αυτό που βαθύτατα πιστεύω και που υπηρετώ, με συνέπεια ελπίζω, εδώ και 25 χρόνια παρά το γεγονός ότι από καιρού  έχω αφυπηρετήσει από το Υπουργείο Εξωτερικών. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμή από το να υπηρετήσεις   στην Αλβανία σαν Έλληνας διπλωμάτης. Αίσθημα ευθύνης αλλά και ένα συναίσθημα που  σε κυριεύει από την στιγμή που περάσεις τα σύνορα. Το ομολογώ έστω και αν η πατρίδα μας μου έκανε την κορυφαία τιμή  να την υπηρετήσω και από την προβεβλημένη θέση του πρέσβη στην Ουάσιγκτον. Δεν γνωρίζω αν έπεισα το δικαστήριο. Γνωρίζω όμως ότι αυτή είναι η πραγματικότητα. Όπου και αν πας όπου και αν σταθείς, όσο βαθιά και κα σκάψεις  η σημερινή πραγματικότητα και η ιστορία στο υπενθυμίζουν.
 
2. Η Ελληνική Εθνική Μειονότητα στην Αλβανία   είναι η μόνη εκτός συνόρων μας συμπαγής ελληνική μειονότητα.  Σε επίπεδο συμβολισμού  τουλάχιστον λόγω των διωγμών και της καταπίεσης όταν πλέον λέμε Ελληνική Μειονότητα καταλαβαίνουμε Χειμάρρα. Σίγουρα δεν είναι μόνο η Χειμάρρα. Είναι και η Κορυτσά, το Λεσκοβίκι, η Αυλώνα, η Κλεισούρα, το Γαλάζιο Μάτι, οι Βουλιαράτες, το Αργυρόκαστρο, η Δερβιτσάνη, το Δέλβινο, η Δρόβιανη, η Φοινίκη, οι Άγιοι Σαράντα, οι  Δρυμάδες, η Λειβαδιά,  η Παλάσα, το Βούνο, η Νάρτα, το Κούδεσι, η Σελενίτσα. Επίσης, τα Τίρανα και  τόσες άλλες πόλεις όπου ζουν μέλη της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας. 
 
Τους καλοκαιρινούς μήνες, και ειδικά τον Αύγουστο, η περιοχή της Χειμάρρας κατακλύζεται και από χιλιάδες ομοεθνείς μας που έχουν αναζητήσει ασφάλεια και προκοπή στην Ελλάδα. Πολλοί όμως, μα πάρα πολλοί εκεί παραμένουν και δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά. Μεταξύ αυτών ο κ. Φρέντι Μπελέρης. 
 
3. Όπως από τη φυλακή ξαναθύμισε ο κ. Φρέντι Μπελέρης στον προπετή και αλαζόνα πρωθυπουργό κ. Έντι Ράμα, η Αλβανία, εφαρμόζοντας ακόμη και σήμερα την πολιτική του Ενβέρ Χότζα, δεν αναγνωρίζει τον Ελληνισμό της Χειμάρρας ως Εθνική Μειονότητα.
Η ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας κανονικά έπρεπε να περνάει μέσα από την προστασία των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιουσιών των μελών της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας. Η Αλβανία  εφαρμόζοντας ακόμη και σήμερα  πολιτική  Ενβέρ Χότζα δεν αναγνωρίζει τον ελληνισμό της Χειμάρρας και της Κορυτσάς ως Εθνική Μειονότητα. Η  πολιτική των διακρίσεων και των πιέσεων συνεχίζεται. 
 
Ο Χοτζικής έμπνευσης αταβισμός  που χαρακτηρίζει τις δράσεις των Τιράνων, υπό την  καθοδήγηση του Πρωθυπουργού  Έντι Ράμα, γιγάντωσαν το πρόβλημα. Έστω και με τον τρόπο αυτό το ζήτημα των περιουσιών και οι διωγμοί του  Ελληνισμού της Χειμάρρας είναι σήμερα εκεί όπου της αξίζει. Στην πρώτη γραμμή ενδιαφέροντος και προτεραιοτήτων μας. 
 
Ο πρωθυπουργός της Αλβανίας επιβάλλει  την αντι- Ευρωπαϊκή  αυτή μειονοτική πολιτική διακρίσεων και φυλακίσεων. Άξιοι συμπαραστάτες του τα στελέχη  του Σοσιαλιστικού Κόμματος  και κάποια  στελέχη της Μειονότητας που αποφάσισαν να τον στηρίξουν κομματικά /πολιτικά. Ακόμη και σήμερα. 
 
4. Η ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας  πρέπει να περνάει  μέσα από την προστασία των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των περιουσιών των μελών της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας. Μόνιμο χαρακτηριστικό της πολιτικής μας έναντι της Αλβανίας είναι η έλλειψη σταθερότητας, συνέχειας πολιτικής  και συνέπειας. Η αυτοαναιρούμενη συμπεριφορά μας έχει -διαχρονικά- τα αντίστροφα του επιδιωκόμενου αποτελέσματα. Αφαιρεί, όταν απαιτείται, από την Ελλάδα τη δυνατότητα να δρα κατά τρόπο πειστικό και αποτελεσματικό. Χαρακτηριστική δε είναι η μετακίνηση και η αστάθεια στόχων, μέσων και πολιτικής που εδώ και μία δεκαετία -από τον Ιούνιο του 2013- σταθερά χαρακτηρίζει την έναντι της Αλβανίας, πολιτική μας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
 
5. Είχαμε τα λάθη του Ιουνίου 2018, καθώς και την προηγηθείσα  δυστυχώς απόφαση του Ιουνίου 2014 με τη δικαιολογία της άσκησης της Προεδρίας μας στην Ε.Ε. Πράσινο φως άνευ χειροπιαστών όρων και των συνηθισμένων καθιερωμένων και αναπόφευκτων στην Ένωση προϋποθέσεων. Σε τίποτα δεν ωφέλησε. Ούτε την Ελλάδα, ούτε τις ελληνοαλβανικές σχέσεις ούτε το «κράτος δικαίου» στην Αλβανία. Με εξαίρεση γνωστές δηλώσεις περί ευχαριστιών κ.λπ. Άφθονα άνευ αντικρίσματος χαμόγελα.
 
Κάθε φορά –η κατάσταση αυτή δυστυχώς συνεχίζεται  -η Αθήνα χωρίς απτά ανταλλάγματα εμφανίζεται να παρεκκλίνει από τις διακηρυγμένες θέσεις της. Ούτε η λεγόμενη, από κάποιους, δυναμική πολιτική -αγνοώ τι σημαίνει ό όρος- ούτε σκληρή. Έναντι της Αλβανίας χρειάζεται σταθερή πολιτική. Είναι η μόνη πειστική και μπορεί να παράγει πολιτικά αποτελέσματα. Δυστυχώς, εξακολουθεί να απουσιάζει. Αν δεχθούμε ότι υπάρχει, τότε οι προθέσεις και οι στόχοι μας δεν επιβεβαιώνονται από τα αποτελέσματα.
 
6. Δεν βοηθούν οι  συναισθηματικές και συνθηματικές αντιδράσεις στην Ελλάδα που κατά κανόνα κρατούν μερικές ώρες . Είμαι αντίθετος   επίσης με τις επικίνδυνες  και επιπόλαιες κραυγές -δυστυχώς ακούγονται  και τέτοιες – για  «δυναμική» αντίδραση. Μόνο οι δειλοί και γνωστοί ανεύθυνοι προτάσσουν τα συνθήματα και τις ανεξέλεγκτες κραυγές. Οι ωσεί παρόντες  «γενναίοι» των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης είναι οι μόνιμοι απόντες. Άκριτα, επικίνδυνα συνθήματα και  στιγμιαία πυροτεχνήματα.
 
Άλλωστε, η πείρα μας έχει διδάξει ότι, ανεξαρτήτως κυβερνήσεων, η αυξομείωση της έντασης του τόνου των δημοσίων δηλώσεων και αντιδράσεων των Αθηνών, σε ενοχλητικές ενέργειες των Τιράνων, δεν αρκεί. Ακόμη και τώρα, παρά τη συνεχή παρουσία του μέτρου που χαρακτηρίζει τη διατύπωση των επισήμων θέσεων της Ελλάδος στην υπόθεση της σκευωρίας κατά του κ. Φρέντι Μπελέρη και της φυλάκισης του, η Ελλάδα χάνει τον έλεγχο των εξελίξεων. Είναι πολύ δυσάρεστο να διαπιστώνει κανείς πόσο γρήγορα πέφτουν έξω στις εκτιμήσεις τους οι μετέχοντες, κατά λόγο αρμοδιότητας, της διαδικασίας λήψης αποφάσεων.
 
7. Το Δεκέμβριο του 2022, ο υποψήφιος δήμαρχος Χειμάρρας κ. Μπελέρης οργάνωσε την ιστορική πράγματι επίσκεψη, υπεδέχθη και προσφώνησε στον παράκτιο πεζόδρομο της ιστορικής αυτής πόλης τον κ. Πρωθυπουργό. Αλήθεια, είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι η τωρινή συμπεριφορά του κ. Ράμα έναντι του κ. Μπελέρη στρέφεται κατά ή, εν πάση περιπτώσει, αφορά και στον κ. Πρωθυπουργό; Σταθερός παραμένω στην αρχή και θέση ότι, στις σχέσεις μας με το βαθύ κράτος των Τιράνων, τίποτα δεν αποτελεί έκπληξη. Όλα είναι προγραμματισμένα να συμβούν, όταν πρέπει, από πλευράς Αλβανίας. Αρκεί να γνωρίζουμε καλά το παρελθόν και να διαβάζουμε σωστά και όχι με παρωπίδες ή εγωισμούς  τους οιωνούς.
 
8. Οι προτάσεις-θέσεις πολιτικής και η λήψη μέτρων
 
Οι αναγνώστες μας γνωρίζουν, εδώ και μία δεκαετία, τις δημόσια διατυπωμένες προτάσεις–θέσεις πολιτικής. Ως βασική παραμένει μία: οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Αλβανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση να αρχίσουν μόνο εφόσον πληρωθούν δύο βασικές προϋποθέσεις:
– α) οριστική απόδοση και κατοχύρωση των περιουσιακών τίτλων των δικαιούχων στην Χειμάρρα και κατοχύρωσή τους στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών θεσμών.
– β) Κατάργηση, δια νόμου, των λεγομένων Μειονοτικών Ζωνών.
 
9. Οι λοιπές διμερείς εκκρεμότητες, που απαιτούν και προϋποθέτουν νομοθετικό έργο και δύσκολες πολιτικές αποφάσεις και από τις δύο χώρες, ας αναζητηθούν στη λύση-πακέτο που είχε ήδη δρομολογηθεί. Με όποιες διορθώσεις και βελτιώσεις χρειάζονται.
 
Επιπλέον, λίαν αποτελεσματική είναι και η, εκ μέρους της Ελλάδος, λήψη προσωποπαγών διοικητικών μέτρων για πολιτικά και μη πρόσωπα του κρατικού μηχανισμού της Αλβανίας που αποφασίζουν και εκτελούν -κυριολεκτικά- το ξερίζωμα του Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έλαβε εθνικά διοικητικά μέτρα στη περίπτωση του δημάρχου Χειμάρρας κ. Γκέργκι Γκόρο. Σκόπιμο είναι να λάβουμε έστω τώρα διοικητικά μέτρα (π.χ. απαγόρευση εισόδου στην Ελλάδα) για συγκεκριμένα -γνωστά μας- στελέχη και πολιτικά πρόσωπα του κυβερνητικού μηχανισμού. Δεν αρκεί, συνεχώς, να επικαλούμεθα την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας, εάν δεν έχουμε τη βούληση και την ετοιμότητα να λάβουμε ταυτόχρονα και εθνικά μέτρα. Τα περισσότερα, π.χ. απαγόρευση εισόδου στην Ελλάδα, αυτομάτως ισχύουν σε όλη την περιοχή Σένγκεν. Άρα είναι επώδυνα. Συνάμα δε, αποτελεσματικά.
 
Στο πρόσφατο παρελθόν, η κυβέρνηση της Αλβανίας δεν δίστασε και δημόσια είχε ανακοινώσει ότι προέκρινε τη λήψη ανάλογων μέτρων απαγόρευσης εισόδου κατά υπηκόων της Ελλάδος. Με αφορμή και πρόσχημα μάλλον την κηδεία του φονευθέντος, την 28η Οκτωβρίου 2018, Έλληνα υπηκόου Κωνσταντίνου Κατσίφα. Γνωστοποιήθηκε και ανακοινώθηκε ότι είχαν ληφθεί αποφάσεις και επίσημα διοικητικά μέτρα για απαγόρευση εισόδου, στην επικράτεια της Αλβανίας, συγκεκριμένων Ελλήνων. Δεν είναι αποδεκτό να επιβεβαιώνεται, διαρκώς, η ενδόμυχη πεποίθηση των κυβερνητών της Αλβανίας ότι «στις σχέσεις Αθηνών-Τιράνων, η Αλβανία πρέπει να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων, της διαμόρφωσης κλίματος και το πάνω χέρι».
 
10. Στενοχωρούμαι με τη διαπίστωση ότι -εξαιρουμένων των καθαρών τοποθετήσεων του κ. Πρωθυπουργού σε σχέση με την ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας- άλλος επίσημες δηλώσεις, το Μάϊο και τον Ιούνιο, άφηναν τη γεύση ότι στην Αθήνα υπήρχαν πλέον της μίας σχολής και πέραν μίας πολιτικής για την αντιμετώπιση της σύλληψης και φυλάκισης του κ. Μπελέρη. Την απουσία τότε αποφάσεων για λήψη εθνικών μέτρων διαδέχεται σήμερα μία κατάσταση όπου, κατά τα φαινόμενα, βρισκόμαστε ενώπιον της ραγδαίας επιδείνωσης των σχέσεων με υπαιτιότητα μεν της Αλβανίας, αλλά και λόγω της διαχρονικής ερμαφρόδιτης στάσης μας. Στην πραγματικότητα φθάσαμε σε ένα αδιέξοδο, χωρίς καν να έχομε λάβει εθνικά μέτρα. Έπρεπε εξ αρχής να σταλούν καθαρά μηνύματα, χωρίς υπεκφυγές. Τούτο δεν έγινε. Αποτέλεσμα να χάσουμε την πρωτοβουλία των κινήσεων και έχουμε πλέον περιορισμένα εθνικά μέσα, στη διάθεσή μας, για να παρέμβουμε .
 
11. Με άλλα λόγια, φθάσαμε σήμερα στο σημείο να «εξαντλήσουμε» αναποτελεσματικά τη φαρέτρα των διμερών πολιτικών και διπλωματικών μας όπλων, χωρίς να έχουμε λάβει κλιμακωτά, όπως επανειλημμένως από το Μάϊο προτείνω, ούτε ένα εθνικό μέτρο. Η σημερινή κατάληξη των σχέσεων δεν αποτελεί έκπληξη. Μπορώ να πω ότι ήταν απόλυτα προβλέψιμη. Η αποφυγή και η διστακτικότητά μας, στην κατάλληλη στιγμή, λήψης μέτρων -προειδοποιητικών μεν, πειστικών δε- οδήγησε στο σημερινό αδιέξοδο. Το ζήτημα σίγουρα δεν είναι μόνο σημερινό. Είναι όμως και σημερινό. Στην Αθήνα εναπόκειται είτε να εφαρμόσει επιτέλους την πολιτική αντιστοιχίας λόγων και πράξεων είτε να συνεχίσει την αποτυχημένη, ιδίως έναντι της Αλβανίας, διαχρονική πολιτική λόγων που, δυστυχώς, δεν γίνονται έργα.
 
12. Η  ιστορία επαναλαμβάνεται. Ο χειρισμός των σχέσεών μας με την Αλβανία, διαχρονικά, πάσχει. Κάναμε λάθος στη διάγνωση των σαφών εξ αρχής προθέσεων του κ. Ράμα, στέλναμε -το Μάϊο κυρίως- αντικρουόμενα μηνύματα δύο κορυφαίων θεσμικών κέντρων της Αθήνας με συνέπεια να δώσουμε περιθώρια στα Τίρανα, δεν λάβαμε υποτυπώδη έστω εθνικά μέτρα, ενώ ορισμένες ελληνικές δηλώσεις είχαν αμφισημία. Για μία ακόμη φορά, καλούμεθα να διαχειριστούμε, από πολύ χαμηλό σημείο, τις σχέσεις μας με την Αλβανία. Τέλος, ας κάνουμε την πολιτική μας αυτοκριτική για την απόρριψη -δημόσια μάλιστα- συγκεκριμένων προτάσεων και όρων του προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν που αφορούσαν, ειδικά, τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Αλβανίας.
 
*O Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς είναι πρώην πρέσβης της Ελλάδος σε Ουάσιγκτον, Τίρανα και Σκόπια.