Κωδικός «ΝΙΚΗ»

Η μυστική αποστολή των Ελλήνων κομάντος
 

Τις κρυφές πτυχές της τραγωδίας στην Κύπρο, με τη μυστική αποστολή ομάδας Ελλήνων στρατιωτών που πολέμησαν στο νησί, φωτίζει σήμερα η «Boulevard» μέσα από μαρτυρίες των ίδιων των πρωταγωνιστών. Η υπόθεση αφορά τη μοναδική αποστολή βοήθειας της Ελλάδας προς την Κύπρο, με την κωδική ονομασία «Νίκη», στην οποία συμμετείχαν 350 κομάντος της Α’ Μοίρας Καταδρομών που μετέβησαν στη Μεγαλόνησο με 15 μεταγωγικά αεροσκάφη.
 
Μία κρυφή επιχείρηση που, ωστόσο, κατέληξε σε τραγωδία, καθώς 33 από τους Έλληνες αεροπόρους και καταδρομείς έχασαν τη ζωή τους από φίλια πυρά της κυπριακής εθνοφρουράς. Η αιτία ήταν ότι το κωδικοποιημένο σήμα για την άφιξη των ελληνικών αεροσκαφών καθυστέρησε να φτάσει στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας με αποτέλεσμα οι Κύπριοι στρατιώτες να εκλάβουν τα ελληνικά μεταγωγικά ως τουρκικά και να ανοίξουν πυρ εναντίον τους.
 

Ο Γιώργος Παπαμελετίου (αριστερά) με τον Πλάτωνα Κολοκοτρώνη στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας.
 
Οι καταδρομείς της Α’ Μοίρας παρά τις απώλειές τους κατάφεραν να δώσουν μάχη με τους Τούρκους εισβολείς και να κρατήσουν το κομβικής σημασίας για την εξέλιξη του πολέμου αεροδρόμιο. Και όχι μόνο∙ πολέμησαν και στη δεύτερη φάση της εισβολής, στον Αττίλα 2, παρά τις πιέσεις για αποχώρηση. Όπως αποκαλύπτει στην «Boulevard» ο υπολοχαγός Πλάτων Κολοκοτρώνης, αξιωματικός της Α’ Μοίρας, «όσοι πολεμήσαμε στην Κύπρο δεν θα ξεχάσουμε τα δύο “όχι” του διοικητή μας Γιώργου Παπαμελετίου. Το πρώτο το είπε όταν δέχθηκε πιέσεις ακόμα και από την ελληνική πρεσβεία για να αποχωρήσει από το αεροδρόμιο πριν οι δυνάμεις του ΟΗΕ εγγυηθούν ότι το παραλαμβάνουν. Το δεύτερο “όχι” το εκστόμισε όταν πήρε εντολή να μεταβούμε στην αμερικανική πρεσβεία στη Λευκωσία για να τη φυλάξουμε. “Οι καταδρομείς μου ήρθαν εδώ για να πολεμήσουν για την Κύπρο. Όχι για να φυλάνε τους Αμερικανούς” απάντησε και η κουβέντα τελείωσε εκεί».
 
Μία άλλη σημαντική πτυχή της υπόθεσης είναι ότι για τουλάχιστον μια δεκαετία η επιχείρηση «Νίκη» παρέμεινε στο σκοτάδι γιατί δεν έπρεπε να αποκαλυφθεί η εμπλοκή της Ελλάδας στην τουρκική εισβολή καθώς η χώρα μας στα γεγονότα του 1974 δεν είχε κηρύξει τον πόλεμο στη γείτονα χώρα. Μάλιστα, για να μην υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία της κρυφής συμμετοχής της Ελλάδος τα μεταγωγικά Noratlas που καταρρίφθηκαν από τα φίλια πυρά θάφτηκαν ή καταστράφηκαν. Ο υπολοχαγός Πλάτων Κολοκοτρώνης, ακριβώς 41 χρόνια μετά την επιχείρηση «Νίκη», σε κατάσταση έντονης συναισθηματικής φόρτισης, περιγράφει στην «Boulevard» τα όσα έζησε τη νύχτα της 21ης Ιουλίου και τις μέρες που ακολούθησαν. «Με προφορική εντολή τα 15 Νοράτλας απογειώθηκαν βράδυ από τη Σούδα με 350 καταδρομείς. Η πτήση έγινε στο χαμηλότερο δυνατό ύψος για να μην μας εντοπίσουν τα ραντάρ. Το ηθικό μας ήταν υψηλό. Πλησιάζοντας στη Λευκωσία είδα από το παράθυρο να γίνεται κάτω χαμός από φωτιές. Εκεί ήταν που αρχίσαμε να δεχόμαστε σφαίρες. Νόμιζα ότι μας χτυπούν οι Τούρκοι. Πού να φανταστούμε ότι
βαλλόμαστε από δικά μας αντιαεροπορικά όπλα γιατί δεν έφτασε εγκαίρως το σήμα για την άφιξή μας. Εμείς ήμασταν το τέταρτο κατά σειρά αεροσκάφος που θα προσγειωνόταν. Το τρίτο είχε ήδη καταρριφθεί από τα πυρά», θυμάται ο υπολοχαγός. Αυτό που τρόμαξε τον Πλάτωνα Κολοκοτρώνη ήταν ότι όταν τελικά οι τροχοί των Νοράτλας έπιασαν διάδρομο δεν υπήρχε κανείς να τους υποδεχτεί. «Γέμισα περηφάνια όταν πάτησα το χώμα της Κύπρου. Πάγωσα αμέσως, ωστόσο, από την ερημιά που αντίκρισα. Αφού παρέταξα το Λόχο μου σε θέση μάχης, πήγα στον πύργο ελέγχου και ενημερώθηκα από τον Κύπριο ανθυπολοχαγό Κότσαλη ότι η τραγωδία οφείλεται στη μη έγκαιρη ενημέρωση για την ελληνική συνδρομή», προσθέτει.
 

Ο υπολοχαγός Πλάτων Κολοκοτρώνης,
αξιωματικός της Α’ Μοίρας Καταδρομών
 
Σε πιο ασφαλή περιοχή της Λευκωσίας έγινε λίγες ώρες μετά το «προσκλητήριο» για να εξακριβωθούν οι απώλειες. Από τα αντιαεροπορικά όπλα εδάφους είχε καταρριφθεί το «Νίκη 4» (31 νεκροί, 27 καταδρομείς και 4 μέλη του πληρώματος). Το «Νίκη 6» χτυπήθηκε στον κινητήρα, πήρε φωτιά και μέχρι να προσγειωθεί δύο καταδρομείς έχασαν τη ζωή τους και 11 τραυματίστηκαν.
 
«Χωρίς παράσημα»
Η επιχείρηση «Νίκη» δεν αναγνωρίστηκε ποτέ από την ελληνική πολιτεία. Το υπουργείο Εθνικής Άμυνας με 24 χρόνια καθυστέρηση, το 1998, αναγνώρισε ως «πολεμική περίοδο» το διάστημα από τον Ιούλιο του 1974 έως τον Αύγουστο του ιδίου έτους. «Έπρεπε να πιέζουμε για παραπάνω από δύο δεκαετίες για να πάρουμε τελικά μία βεβαίωση πολεμιστή που να λέει ότι συμμετείχαμε στη μοναδική έμπρακτη προσπάθεια της Ελλάδας να βοηθήσει την Κύπρο», λέει ο καταδρομέας Παναγιώτης Αφάλης, μέλος της ιστορικής Α’ Μοίρας.