Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024 - 06:30

Τζο Μπάιντεν, στρατηγικές αναφορές στη μεσογειακή λεκάνη

Η Αθήνα οφείλει, μόνη και μετά συμμάχων, προβλέπουσα τις εξελίξεις, εμπεδώνουσα δε δομές και θεσμούς επιρροής γύρω από τη νέα αμερικανική ηγεσία, να αναδείξει το αληθές περιεχόμενο του προβλήματος που αποτυπώνεται στον τουρκικό ηγεμονικό αναθεωρητισμό

Γράφει ο Χριστόδουλος Κ.Γιαλλουρίδης 

Είναι γεγονός πως παραδοσιακά και σε αυξομειούμενους ρυθμούς κατά περίοδο οι ΗΠΑ ασκούσαν επιρροή στις εξελίξεις των διαδραματιζομένων γεγονότων, αντιπαραθέσεων, συγκρούσεων και ειρηνικών συνυπάρξεων στις χώρες της λεκάνης της νοτιοανατολικής Μεσογείου, ενώ ιδιαίτερο ρόλο και σπουδαιότητα για την αμερικανική πολιτική διαδραμάτιζε από την δεκαετία του 1950 ο ρόλος Ελλάδας – Τουρκίας και οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, καθώς και οι επιπτώσεις τους στο κρίσιμο ζήτημα της κυπριακής υπόθεσης.

Σήμερα βρισκόμαστε εν όψει μίας υπό εγκαθίδρυση νέας προεδρικής αμερικανικής διοίκησης, εκείνης του Τζό Μπάιντεν, η οποία στα θέματα που άπτονται της μεσογειακής λεκάνης και ιδιαιτέρως της τουρκικής πολιτικής στην περιοχή, βρίσκεται σε ελάσσονα ή μείζονα βαθμό σε αντίθεση με την απελθούσα του Ντόναλντ Τραμπ.

Ο τελευταίος διεκρίνετο από μία μονομερή υποστήριξη της ηγεσίας του Τούρκου Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η οποία κατά ορισμένους αποδίδεται και σε κοινά προσωπικά συμφέροντα, αλλά και σε ένα ταίριασμα προσωπικοτήτων των δύο κατά ταύτα ηγετών.

Αυτή η προσωπικής υφής αμερικανική προσέγγιση των κρατικών δεδομένων της περιοχής και δη η υπέρ της Άγκυρας μονομερής πολιτική, αναμένεται κατά τα εν προκειμένω δρομολογούμενα να λάβει τέλος. Τούτο γιατί ο Τζο Μπάιντεν, σύμφωνα με την προσωπική του διαδρομή και την πολιτική του προσέγγιση θα κινηθεί θεσμικά, υπάγοντας τις εν προκειμένω εξελίξεις κατά μείζονα ή ελάσσονα βαθμό στο γραφειοκρατικό σύστημα της Ουάσινγκτον.

Το δίλημμα του νέου Προέδρου αναφορικά προς το τουρκικό ζήτημα είναι ιδιαιτέρως σύνθετο, καθώς οι επιλογές που προβάλλουν σήμερα σε σχέση με την τουρκική εν προκειμένω ανεξάρτητη μεταβλητή και που αναφέρονται πρωτίστως στην ενεργοποίηση του νόμου CAATSA περί κυρώσεων σε σχέση με τους ρωσικούς πυραύλους S400, γεγονός που μετά βεβαιότητος θα προκαλέσει σοβαρό κόστος στην Άγκυρα, εμπεριέχει το ενδεχόμενο που εκδηλώνεται για την αμερικανική πλευρά και ως ρίσκο η Τουρκία να κάνει τακτικές κινήσεις περαιτέρω προσέγγισης προς την Μόσχα. Υπογραμμίζεται κατά ταύτα πως το εκβιαστικό πλαίσιο πολιτικής συνιστά αναπόσπαστο μέρος της τακτικής συγκρότησης του τουρκικού στρατηγικού προσανατολισμού.

Στην οπτική της νέας αμερικανικής ηγεσίας, σύμφωνα και με προεκλογικές δηλώσεις του Τζο Μπάιντεν, τα προβλήματα που δημιουργεί η Τουρκία στην περιοχή της νοτιανατολικής Μεσογείου και όχι μόνο, ταυτίζονται κατά μείζονα λόγο με το πρόσωπο του σημερινού Τούρκου Προέδρου.

Η κατά τα ανωτέρω ταύτιση της σημερινής τουρκικής επιθετικότητας με το πρόσωπο του Ερντογάν μπορεί να είναι εν τίνι βαθμό σωστή, πλην όμως δεν αποδίδει την αληθή πραγματικότητα της τουρκικής αναθεωρητικής πολιτικής εν γένει. Τούτο σημαίνει πως ο σημερινός Τούρκος Πρόεδρος είναι μεν έκδηλα επιθετικός, όμως ο κατά ταύτα εκδηλούμενος τουρκικός αναθεωρητισμός συνιστά ακρογωνιαίο λίθο του πολιτικού συστήματος της Τουρκίας στην ιστορική του διαδρομή, όπερ δείχνει να μην κατανοείται απολύτως στην οπτική της νέας αμερικανικής ηγεσίας.

Επομένως το ζήτημα που τίθεται παραπέμπει στο πρακτέο από την νέα αμερικανική ηγεσία, άπτεται δε της κατανόησης και αναγνώρισης του δεδομένου πως η Τουρκία έχει χειραφετηθεί και αυτονομηθεί σε βαθμό που δεν καθίσταται πλέον ελέγξιμη στο πλαίσιο των σημερινών πραγματικοτήτων, συνθήκη που όχι μόνο δεν πρόκειται να αλλάξει ακόμα και με αλλαγή ηγεσίας στην Άγκυρα, αλλά μετατρεπόμενη εν προκειμένω η Τουρκία σε περιφερειακή ηγεμονική δύναμη θα επιδιώκει την αντιμετώπιση των ΗΠΑ επί ίσοις όροις σε οποιαδήποτε πολιτική διεργασία διαπραγμάτευσης ή στρατηγικών επιδιώξεων.

Συναφώς και εν κατακλείδι η Αθήνα οφείλει, μόνη και μετά συμμάχων,  προβλέπουσα τις εξελίξεις, εμπεδώνουσα δε δομές και θεσμούς επιρροής γύρω από τη νέα αμερικανική ηγεσία, να αναδείξει το αληθές περιεχόμενο του προβλήματος που αποτυπώνεται στον τουρκικό ηγεμονικό αναθεωρητισμό και τις αφετηριακές του κατά ταύτα δομές, όπου ο τελευταίος θίγει και δυτικά συμφέροντα ευρύτερα. Ταυτόχρονα οφείλει, κατά τα ανωτέρω,  να εμπεδωθεί ο θετικός ρόλος της Ελλάδος ως δύναμης ειρήνης, ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή.

*Χριστόδουλος Κ. Γιαλλουρίδης

Ομότιμος Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής

Πάντειο Πανεπιστήμιο