H Σώρευση ως Καπιταλιστική Παθογένεια

Ιστορίες για Αλιμπαμπάδες και το Εντός Κενό μας

Από τον Μάριο Νόττα*

Ο Παύλος το Είπε και Τόγραψε: «Οι μεν ανθρώπινες επιθυμίες ακόρεστες, οι δε παραγωγικοί πόροι πεπερασμένοι». Ο μεγάλος αυτός Οικονομολόγος (Paul Samuelson) επέλεξε αυτη τη φράση για να κλείσει την Εισαγωγή στο μνημειώδες έργο του «Οικονομική», για να υπογραμμίσει κάτι που (θάπρεπε να) είναι κοινή γνώση: Πως ακόμα και με την καλπάζουσα τεχνολογία, οι (πραγματικοί) διαθέσιμοι πόροι ΔΕΝ πολλαπλασιάζονται, υπάρχει ένα εύλογο όριο στο τι και πόσο παράγουμε, που αν το υπερβούμε η ‘πληγή’ είναι ασύμμετρα μεγαλύτερη από το όφελος. Και όλα αυτά χωρίς να λάβουμε υπ’όψιν την ανισοκατανομή του πλούτου, δηλαδή ποιος οφελείται και ποιος ‘βλάπτεται’ χωρίς να απολαμβάνει.

Ωστόσο ο P.S. είχε στο μυαλό του μία ακόμα πιο απλή έννοια. Την ισοπεδωτική ανθρώπινη Απληστία. Του τύπου που δεν περιορίζεται στην ‘υψηλή’ πολιτική των ηγέτιδων (ή ‘ιμπεριαλιστικών’) δυνάμεων που «καταδυναστεύουν τους αδύνατους», αλλά είναι βαθιά  ριζωμένη στην ανθρώπινη φύση. Άλλωστε αν έχουμε το θάρρος να κοιτάξουμε πρώτα «μέσα μας», βρίσκουμε όχι μόνο τα απεχθέστερα τέρατα, αλλά και το ακριβές προσχέδιο των σκοτεινών εκείνων ποιοτήτων, που όταν αναχθούν σε πεπραγμένα ισχυρών ομάδων (βλέπε ομάδες πίεσης, πολιτικοί σχηματισμοί, χρηματοοικονομικα καρτέλ, κράτη, ή/και κοινες εγκληματικές ομάδες) απλά υπηρετούν το ταπεινό αντί για το φωτεινό, το εγωϊστικό αντί για το συλλογικό, το δίκαιο του ισχυρού, το πρόσκαιρο αντί για το αειφόρο.

Εντάξει, θεωρείς πως είσαι ‘υπεράνω’όλων αυτών, πως διακατέχεσαι από ανθρωπιστικά ιδεώδη και προσπαθείς, πάντα να ‘κάνεις το Καλό’. Αυτοθεωρείσαι ως ένα ‘κοινωνικό ζώον’ που κινείται εντός του πλαισίου της ‘Αγοράς’, - που πιθανώς αποκαλείς «Κοινωνία», και επιδιώκει, αφήνοντας ‘ελαφρύ αποτύπωμα’ να δίνει στους γύρω του το ‘καλό παράδειγμα’.

Εκείνο που σου διαφεύγει, είναι πως οι πιο ‘αθώες’ επιλογές σου είναι εκείνες που σε κάνουν («ερήμην σου») συνένοχο στη πιο στρεβλή διακυβέρνηση. Πως οι μικρότερες επιλογές σου, εκεί έξω, (όπως ένα κλικ στη λάθος μεριά και ένα γκατζετάκι παραπάνω, από τους Αλιμπαμπάδες, ακόμα κι ένα κακαίσθητο βιντεάκι στο youtube..) αποτελουν μοιραία ολισθήματα, ενός πολίτη που παχυδερμικά και αδέξια ‘κυκλοφορεί’ (και οπλοφορεί, εν αγνοία του) στην ΑμεσοΔημοκρατία της Αγοράς και της Ψηφιακής Πολιτείας. Και του διαφεύγουν τα τρία απλά Ρο, που κι αυτά, απότοκα μιας ‘στρεβλής’ υπερκαταναλωτικής Δύσης είναι: Reduce – Reuse – Recycle.

Πριν τα δούμε, ας σταθούμε λίγο σε αυτό που ‘χάνουμε’ ακριβώς διότι είναι μπροστά στη μύτη μας: Στην κοινωνική ευθύνη των επιλογών που μεγιστοποιούν το ‘προσωπικό μας’ όφελος. Το διαδίκτυο είναι το καλύτερο πεδίο εφαρμογής των αλόγιστων πρακτικών μας.

Με δεδομένο πως τα «δεδομένα είναι ο νέος χρυσός», το κλικ σου (οπουδήποτε) είναι το Χρυσόμαλλο Δέρας των ‘τεχνικών’ του Φαντάσματος στην Μηχανή. Είτε είναι  το βδελυρής αισθητικής άρθρο, είτε το φτηνής και δι απάνθρωπης εκμετάλλευσης παραγόμενο αισθητικό δέλεαρ, είτε το φτηνιάρικο διεθνοποιημένο προϊόν που ‘παραγκωνίζει’ το ποιοτικό και ‘εγχώριο’ αντίστοιχο, με το κλικ σου κάνεις δύο πράγματα: μεγιστοποιείς το –άμεσο- «συμφέρον» σου (ή κάθε τύπου ηδονή) και «Δίνεις Λάθος Εντολές» στο σύστημα, συμμετέχεις δηλαδή σε μία πολύ ενδιαφέρουσα και επικίνδυνη καρκινογένεση.

Αυτό που ‘αναλώνεις’, διαιωνίζεται, συνεχίζει να υπάρχει. Εκείνο που ‘αγνοείς’, ψηφίζεται ως πλεονάζον και περιττό, και σιγά – σιγά εξαφανίζεται. Αυτή η ιδιότυπη τεχνο-αγορική Άμεση Δημοκρατία, έχει τη δική της δυναμική και είναι παντοδύναμη. Με ισχυρότερο ‘χαρτί της’ το ότι αγνοείς το πόσο πανίσχυρη είναι και πόσο σε χρειάζεται για να λειτουργήσει.

..Με το μυαλό στα παραπάνω και σεβόμενος τους κανόνες της Αφήγησης (που επιζητούν το φώς στην άκρη του τούνελ), επανέρχομαι στα τρία Ρο, ως στοιχειώδη ‘μπούσουλα’, ως μικρό βοήθημα στην εργαλειοθήκη του υποψιασμένου πολίτη.

Aς δούμε το πρώτο και σημαντικότερο: Reduce: Mα πόσα από αυτά που ‘έχεις’ πραγματικά χρειάζεσαι ; Πόσα ρούχα, γκάτζετς, βοηθήματα, ή πτυχία, εύσημα, επιτεύξεις είναι αρκετά ; Που τραβάς τη γραμμή ;  Πότε λες «ως εδώ..» ; Κανείς δεν είναι φτωχότερος από τον άπληστο. Όπως ουδείς πλουσιότερος του ολιγαρκούς. Το θέμα μας σήμερα όμως είναι λιγότερο η δική σου ευτυχία και περισσότερο η συνενοχή σου στην ‘κόλαση’ που προκύπτει για όλους, από τις μκρές καθημερινές επιλογές και στάσεις σου. «Λιγότερο» απ’όλα, είναι μια υπερβατική (αλλά και εύλογη) στάση απέναντι στην βάρβαρη επιβολή της Σώρευσης που μοιάζει μονόδρομος (και μέτρο ανθρώπινης σύγκρισης) στις κοινωνίες που ζούμε.

Reuse: Eνα προϊόν που αναχρησιμοποιείται σε ευφάνταστες ή απλές χρήσεις, απαλλάσσει όλους μας από το κόστος αντικατάστασής του. Ενα ποτήρι που αντικαθιστά άπειρα πεταμένα χάρτινα, ένας υπολογιστής που ‘φοράει’ ένα ανοιχτής χρήσης ‘ελαφρύ’ λειτουργικό, αντί να καταλήξει στα σκουπίδια, ένα κινητό που χαρίζεται σε μη - έχοντα, είναι όλα παραδείγματα επαν-αξιοποίησης εκείνου που –αλλέως πως- μας επιβαρύνει διπλά: Με το κόστος αντικατάστασής του και με την λανθασμένη σπατάλη (σπανίων) πόρων που συνεπάγεται η παραγωγή αυτού που θα «πετούσαμε».

Recycle: Ναι, εδώ τα πάμε καλύτερα. Αυτό που έμοιαζε αδύνατο (για τον νεο-έλληνα ειδικά..) δηλαδή να μαζεύει και να ανακυκλώνει μπαταρίες, πλαστικό, συσκευές κ.α. δεν είναι πια ..ουτοπία. Εστω και ατελώς, οι μπλε κάδοι έγιναν μέρος των καλών πρακτικών μας και σιγά σιγά, αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε τα οφέλη της συλλογής λαδιών, γυαλιού και οργανικών υπολειμμάτων ως ένα ελάχιστο δείγμα συν-ευθύνης προς μία καλύτερη καθημερινότητα.

Ο αναπόδραστος Κανόνας του είδους μας είναι η Εξέλιξη. Αυτή υλοποιείται πολλές φορές με ωδίνες. Ευθύνη των ‘συγχρονιστών μας’ (δημιουργών, δασκάλων και άλλων) είναι να μας δείχνουν που παραμονεύει ‘πόνος’ και που ο δρόμος είναι βατός. Σε κάθε περίπτωση όλα ξεκινούν εντός μας και με όσα ‘περνάνε από το χέρι μας’.

*Ο ΜΝ «φορτώνει» με την ασχήμια που στην επανάληψή της γίνεται «αόρατη» και μοιρολατρικά αποδεκτή. Θεωρώντας τον εαυτό του, την ‘τάξη’ του και τους φίλους του ως μέρος του προβλήματος, γράφει για μικρά και μεγάλα εωσφόρα. Σε περιόδους νηφαλιότητας, διευθύνει το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Επικοινωνίας. 

**Φωτογραφία / Navid Baraty