Η επιβίωση και το κυνήγι της αυταπάτης

Είναι μία από τις πληγές της ελληνικής ιδιαιτερότητας. Να μην έχει καλή σχέση με την πραγματικότητα, με αυτό που βλέπει μπροστά στα μάτια της που αν μη τι άλλο είναι δηλωτικό  αυτού που έρχεται. Από τα καιρικά φαινόμενα μέχρι και την πολιτική σκηνή μάς αρέσει να αλλάζουμε τις σημασίες της πραγματικότητας, να της δίνουμε άλλα ονόματα, να τη βαφτίζουμε έτσι ώστε να σηματοδοτεί κάτι άλλο από αυτό που στην πραγματικότητα είναι. Είναι το γνωστό κυνήγι της αυταπάτης, μια αναπόφευκτη ανθρώπινη διαδικασία που ενίοτε δίνει ώθηση στην ίδια την Ιστορία. 

 

Η ίδια, όμως, η Ιστορία δεν δίνει πολλές ευκαιρίες στον άνθρωπο. Μετρημένες είναι και μία από αυτές ζούμε και τώρα με την πανδημία και την σμίκρυνση των ανθρώπινων ικανοτήτων στο ελάχιστο δυνατό. Ο συγγραφέας, μαθηματικός και μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Νέας Υόρκης , Κάρλο Φραμπέτι, το λέει εξαιρετικά εύστοχα στο "Ο αλγόριθμος της μελαγχολίας" (εκδ. Opera, μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης): "Μέχρις ενός σημείου, η ατέλεια και ο θάνατος ανταγωνίζονται μεταξύ τους και αλληλοαναιρούνται. Αν ήμαστε τέλειοι, η ιδέα και μόνο ότι κάποτε θα πεθάνουμε, θα ήταν αφόρητη. Αν ήμαστε αθάνατοι, το άχθος των ατελειών μας, σε μια προοπτική αιωνιότητας, θα ήταν δυσβάσταχτο. Ωστόσο, υπάρχουν μέρες που αυτή η ισορροπία της απελπισίας θραύεται, και σκεφτόμαστε ότι, αν διαθέταμε ένα ανεξάντλητο απόθεμα χρόνου, θα μπορούσαμε να καλύψουμε τις ελλείψεις μας και να απαλλαγούμε από τα ελαττώματά μας. Τότε μόνο βλέπουμε στο θάνατο τη βίαιη διακοπή που θα μας αποτρέψει απ' το να φτάσουμε να είμαστε εμείς οι ίδιοι, και η αγωνία μάς κατακλύζει. Κάτι τέτοιες απαρηγόρητες μέρες, συνηθίζω ν' αναζητώ την αυταπάτη μιας απάντησης στα μουσεία, όπως την αναζητούσα στην εκκλησία όταν ήμουν μικρός, με τον ίδιο σεβάσμιο φόβο και την ίδια αίσθηση ασημαντότητας". 

 

Μέσα σε αυτόν τον αμείλικτο μύλο της ζωής, οι ευκαιρίες να αισθανθεί κάποιος ασήμαντος δίνουν απολύτως διαφορετική υφή σε όσα χρησιμοποιούν οι άνθρωποι ως καλοτροχισμένα ξίφη στην καθημερινότητά τους. Στην εξουσία τους, ας πούμε. ΄Η και στην απώλειά της που είναι ικανή να οδηγήσει στα ίδια και χειρότερα μοιραία λάθη. Στον επιθετικό λόγο και στην εχθροπάθεια ως κινητήρια δύναμη του δημόσιου διαλόγου. Στα παλιά. παραδοσιακά και εν πολλοίς συγκρουσιακά ερμηνευτικά σχήματα, στα "εύκολα" που συνηθίζουμε, τύπου "προοδευτικός - συντηρητικός", "αριστερός - δεξιός" και πολλά άλλα. Είναι μια ευκαιρία και αυτή. Και είπαμε, η Ιστορία δεν τις δίνει απλόχερα. Είναι πολύ τσιγκούνα... 

 

Αυτό που ζούμε τώρα έχει τη ζοφερή του εκδοχή σε όλο τον πλανήτη. Οι δικές μας γενιές, τουλάχιστον, δεν είχαν ξαναέρθει τόσο κοντά στον θάνατο. Στον βίαιο, στον άγνωστο θάνατο. Αυτόν που έρχεται από το βαθύτερο και πιο σκοτεινό δάσος της ύπαρξης. Εκεί, όπου όσο ισχυρός και αν είναι κάποιος, μετατρέπεται σε μια απειροελάχιστη κουκίδα του σύμπαντος.  Είναι, ίσως, η χειρότερη σύμπτωση της ζωής: Πολλά ερωτήματα και καμία απάντηση. Αλλά αυτό είναι. Είναι οι δόσεις της Ιστορίας που αναλογούν στη ζωή του καθενός. Ας το δούμε έτσι και ας κάνουμε ό,τι λένε οι επιστήμονες και οι ειδικοί. Πέρα από κάθε θεωρία και αναστοχασμό, ο άνθρωπος επιβιώνει όταν δεν κάνει ανοησίες. Η ζωή δεν έχει εξαφανιστεί ποτέ, μόνο αλλάζει...  

 

Ζωγραφική / Νώντας Ρεντζής