Αθανάσιος Δημόπουλος: Σύγχρονο «κοινωνικό συμβόλαιο» για την επάνοδο στην κανονικότητα

Μια από καρδιάς και εφ όλης της συνέντευξη στην Boulevard παραχώρησε ένας από τους κορυφαίους Έλληνες επιστήμονες και Πρύτανης του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Αθανάσιος Δημόπουλος.

Ο Kαθηγητής Αιματολογίας-Ογκολογίας, Διευθυντής της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ένας άνθρωπος που θα ακούσει το πρόβλημά σου, θα βρεθεί δίπλα σου και ας μην τον ξέρεις και θα δουλέψει ατελείωτες ώρες μελετώντας εκατοντάδες κείμενα, δημοσιεύοντας παράλληλα τις δικές τους πολύτιμες έρευνες, μιλάει για την πορεία του κορονοϊού στην Ελλάδα, την άρση των μέτρων, ενώ μας λέει τι τον ανυσήχησε καθόλη την διάρκεια της πορείας στην χώρα μας του SARS-CoV-2.

Εξηγεί γιατί η πατρίδα μας τα πήγε τόσο καλά σε σχέση με την πανδημία, σημειώνοντας ότι «η ανάληψη των αρμοδιοτήτων από καταξιωμένους επιστήμονες, η έγκαιρη εφαρμογή των μέτρων ανάλογα με την επιδημιολογική πορεία της επιδημίας, και η αξιοσημείωτη ανταπόκριση των πολιτών συνετέλεσαν συλλογικά στην επιτυχία. Αυτή η αγαστή συνεργασία, αυτό το σύγχρονο «κοινωνικό συμβόλαιο» είναι αναγκαία και κατά την επάνοδο στην κανονικότητα ώστε να διασφαλιστεί ο έλεγχος της επιδημίας μελλοντικά».

Για τον κ. Δημόπουλο, ο Ιανουάριος είναι ο πιθανότερος μήνας για την ανακάλυψη ενός  εμβολίου για την αντιμετώπιση του κορονοϊού, καθώς «αποτελεί την πιθανή ημερομηνία του πιο αισιόδοξου σεναρίου για το διάστημα των 12-18 μηνών που απαιτείται συνήθως για την ανάπτυξη εμβολίου».

Μιλά επίσης για την πορεία των φαρμακευτικών ερευνών καθώς επίσης και για την ελπιδοφόρα πρακτική, που εφαρμόζει το ΕΚΠΑ και ομάδα στην οποία συμμετέχει, την έγχυση πλάσματος από αναρρώσαντες σε νοσούντες.

Τέλος ζητά από τους Έλληνες πολίτες «επαγρύπνηση, τήρηση των οδηγιών και σχολαστική ατομική υγιεινή» ώστε να προληφθεί κατά το δυνατό η εκ νέου συρροή κρουσμάτων.

Αναλυτικά η συνέντευξη του Πρύτανη του ΕΚΠΑ κ. Αθανάσιου Δημόπουλου στην Boulevard.

-Κύριε Πρύτανη, στις 26 φεβρουαρίου είχαμε το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα SARS–CoV-2 στην Ελλάδα. Ποιές ήταν οι προβλέψεις εκείνης της περιόδου για την πορεία του κορονοϊού στην χώρα μας;

«Ο ιός SARS-CoV-2 ανιχνεύτηκε για πρώτη φορά στην ανθρωπότητα τέλη Δεκεμβρίου 2019. Η πορεία ενός νέου ιού με υψηλή μεταδοτικότητα σε έναν πληθυσμό που δεν έχει ανοσία δε μπορεί να είναι απόλυτα προβλέψιμη. Εκείνη την περίοδο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δεν είχε ακόμα κηρύξει επίσημα την πανδημία COVID-19, ωστόσο τα επιδημιολογικά δεδομένα ήταν αρκετά σαφή προς αυτή την κατεύθυνση. Σε αυτό το πλαίσιο, η συνεχής επαγρύπνηση και η επιτήρηση των επιδημιολογικών δεδομένων κρίθηκε απαραίτητη ώστε να ληφθούν εγκαίρως τα απαραίτητα μέτρα, το οποίο και έγινε».

-Από τις 26 Φεβρουαρίου έως σήμερα 15 Μαΐου, υπήρξε κάποια στιγμή που ανησυχήσατε ή ακόμη και φοβηθήκατε για την πορεία του ιού στην Ελλάδα;

«Είναι λογικό κατά την πορεία μιας νέας επιδημίας, χωρίς την ύπαρξη διαθέσιμης ειδικής αντι-ιικής αγωγής με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα και χωρίς διαθέσιμο εμβόλιο, να υπάρχει ανησυχία για την εξέλιξη των κρουσμάτων. Η τήρηση των μέτρων κοινωνικής απομόνωσης και η σχολαστική ατομική υγιεινή κατά τις καθημερινές δραστηριότητες αποτελεσαν μια πραγματική πρόκληση για τους πολίτες. Λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτή η νέα καθημερινότητα ήταν πρωτοφανής για τα ελληνικά δεδομένα στη σύγχρονη ιστορία, η συμμόρφωση των πολιτών ιδιαίτερα την περίοδο των πασχαλινών ημερών ήταν ένα «στοίχημα». Βέβαια, η επιπέδωση της επιδημιολογικής καμπύλης (“flattening of the epidemic curve”) με το σταθερό αριθμό κρουσμάτων έφερε αισιοδοξία ότι η επιδημία τίθεται υπό έλεγχο».

-Περιμένατε ότι η Ελλάδα θα τα πάει τόσο καλά, όταν ακόμη και σήμερα σε γειτονικές χώρες ο αριθμός των κρουσμάτων και δυστυχώς και των νεκρών βρίσκεται σε τόσο υψηλά επίπεδα;

«Η αλήθεια είναι ότι εξαρχής η χώρα μας έλαβε μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης σε πρωιμότερη φάση από γειτονικές χώρες και λόγω αυτού υπήρχε συγκρατημένη αισιοδοξία για την πορεία της επιδημίας. Με την πάροδο του πρώτου μήνα η επιδημιολογική πορεία στη χώρα μας ήδη έδειχνε ότι διαφέρει από τις γειτονικές χώρες και προδιαγραφόταν η καλή πορεία που ακολούθησε».

-Τελικά, που οφείλεται η ομολογουμένως τόσο καλή πορεία της Ελλάδας στη μάχη κατά του κορονοϊού; Ειναι τα μέτρα που εφαρμόσαμε, οι καταξιωμένοι επιστήμονες που διαθέτουμε ή η απρόσμενη πειθαρχία που επέδειξαν οι πολίτες;

«Η καλή πορεία της Ελλάδας οφείλεται στο συνδυασμό όλων των ανωτέρω, καθώς κανένα συστατικό στοιχείο μεμονωμένα δεν αποτελεί ικανή συνθήκη για την ανάσχεση του επιδημικού κύματος. Η ανάληψη των αρμοδιοτήτων από καταξιωμένους επιστήμονες, η έγκαιρη εφαρμογή των μέτρων ανάλογα με την επιδημιολογική πορεία της επιδημίας, και η αξιοσημείωτη ανταπόκριση των πολιτών συνετέλεσαν συλλογικά στην επιτυχία. Αυτή η αγαστή συνεργασία, αυτό το σύγχρονο «κοινωνικό συμβόλαιο» είναι αναγκαία και κατά την επάνοδο στην κανονικότητα ώστε να διασφαλιστεί ο έλεγχος της επιδημίας μελλοντικά».

-Φτάνοντας στο σήμερα, κύριε Δημόπουλε και έχοντας μάθει αρκετά για το dna και τα χαρακτηριστικά του ιού, τι τον κάνει τόσο επικίνδυνο προκαλώντας έως σήμερα 314.500 θανάτους ενώ τα επιβεβαιωμένα κρούσματα έχουν ανέλθει στα 4.703.000.

«Η επιστημονική κοινότητα συνεχώς ανακαλύπτει νέα δεδομένα για τα χαρακτηριστικά του ιού SARS-CoV-2. Δύο βασικά στοιχεία καθιστούν τον νέο κορονοιό τόσο ιδιαίτερο. Ο υψηλός ρυθμός μεταδοτικότητας (Ro) από άνθρωπο σε άνθρωπο καθιστά εύκολη την εξάπλωσή του στην κοινότητα, και αυτό ακριβώς εξηγεί και τη σύντομη μεταβολή του επιδημικού κύματος στην Κίνα σε πανδημία ανά την υφήλιο. Το δεύτερο βασικό στοιχείο είναι η απουσία ανοσίας στο γενικό πληθυσμό. Καθώς η ανθρωπότητα δεν είχε έλθει ξανά σε επαφή με το συγκεκριμένο ιό, δεν υπήρχε «ανοσία αγέλης»  που να δρα προστατευτικά για τα επίνοσα άτομα. Επιπλέον, η απουσία διαθέσιμου εμβολίου καθώς και αποδεδειγμένα αποτελεσματικής ειδικής αντι-ιικής αγωγής περιόρισαν σημαντικά τα διαθέσιμα μέσα αντιμετώπισης της πανδημίας, ειδικά κατά τα αρχικά στάδιά της, οπότε και πολλά από τα στοιχεία που γνωρίζουμε πλέον ήταν άγνωστα και αντικείμενο έρευνας».

-Γνωρίζουμε πλέον αρκετά για το ότι όσοι έχουν υποκείμενα νοσήματα και οι άνθρωποι μεγάλης ηλικίας ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες και χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Τι συμβαίνει όμως με τα παιδιά; Ανήκουν στις επικίνδυνες μεταδοτικές ομάδες του SARS-CoV-2, καθώς όπως έδειξε και μελέτη του Ινστιτούτου Ιολογίας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Charité του Βερολίνου, στην πλειοψηφία τους παραμένουν ασυμπτωματικά;

«Είναι αρκετά σαφές ότι ασθενείς με COVID-19 μεγαλύτερης ηλικίας και με υποκείμενα νοσήματα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα για επιπλοκές και χειρότερη έκβαση της λοίμωξης συγκριτικά με τους υπόλοιπους. Οι έως σήμερα μελέτες δείχνουν ότι τα παιδιά δεν είναι άνοσα και ως εκ τούτου μπορεί να νοσήσουν από COVID-19. Ωστόσο, οι μελέτες δείχνουν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών παραμένουν ασυμπτωματικά. Μπορεί, λοιπόν, να είναι φορείς του ιού SARS-CoV-2 και δυνητικά να μπορούν να το μεταδώσουν χωρίς να υπάρχει δυνατότητα έγκαιρης αναγνώρισης και απομόνωσής τους. Επιπλέον, έχουν αναφερθεί σπάνιες περιπτώσεις σοβαρής νόσου σε παιδιά, ιδίως σε νεογνικές ηλικίες, καθώς επίσης πρόσφατα δημοσιεύτηκε στο έγκριτο περιοδικό The Lancet σειρά 8 παιδιατρικών ασθενών που χρειάστηκαν υποστήριξη από μονάδα εντατικής θεραπείας καθώς εμφάνισαν ένα κλινικό σύνδρομο υπερβολικής φλεγμονώδους αντίδρασης που ομοίαζε με τη νόσο Kawasaki (S. Riphagen et al. The Lancet 6 May 2020). Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω, αξίζει να σημειωθεί η ανάγκη τήρησης μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης και σχολαστικής προσωπικής υγιεινής από τις μικρότερες ηλικιακές ομάδες του πληθυσμού.

-Κυρίε Δημόπουλε, προτεραιότητα αποτελεί η διάσωση της  ανθρώπινης ζωής και αυτή θα έρθει επί της ουσίας μέσω των φαρμάκων και των εμβολίων. Που βρισκόμαστε σήμερα σε σχέση με τα εμβόλια; Πότε πιστεύετε ότι θα μπορούσε να παραχθεί μαζικά και για όλα τα κράτη του κόσμου ένα εμβόλιο;

«Σαφέστατα από την πρώτη στιγμή της πανδημίας η διάσωση της ανθρώπινης ζωής αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί την κυρίαρχη προτεραιότητα. Η τήρηση της ατομικής υγιεινής και των μέτρων κοινωνικής απομόνωσης είναι καθοριστική υπό τις παρούσες συνθήκες, ωστόσο η έλευση αποτελεσματικών και ασφαλών εμβολίων και φαρμάκων θα συνεισφέρει ουσιαστικά στην αντιμετώπιση της πανδημίας».

 Για να επιτευχθεί η ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού εμβολίου δοκιμάζονται καινοτόμες τεχνολογίες που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν και οι διαδικασίες επιταχύνονται σημαντικά. Εννέα διαφορετικές κλινικές μελέτες που αφορούν σε εμβόλια έναντι του COVID-19, με διαφορετική σύνθεση που βασίζονται σε διαφορετικές τεχνολογίες, βρίσκονται σε εξέλιξη, όπως φαίνεται στον επίσημο ιστότοπο για τις κλινικές μελέτες, clinicaltrials.gov. Προς το παρόν οι περισσότερες είναι στην αρχική φάση, όπου εξετάζεται η ασφάλεια σε υγιείς εθελοντές. Συνολικά, περισσότερα από 90 διαφορετικά εμβόλια έναντι του SARS-CoV-2 βρίσκονται υπό αξιολόγηση αν ληφθούν υπόψη και οι προκλινικές μελέτες. Ο Δρ Φάουτσι, ένας από τους κορυφαίους λοιμωξιολόγους των ΗΠΑ και διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργίας και Λοιμωδών Νόσων (National Institute of Allergy and Infectious Diseases - NIH), δήλωσε ότι, με σκοπό την επιτάχυνση της ανάπτυξης εμβολίου, θα προχωρήσει η παραγωγή εκατοντάδων εκατομμυρίων δόσεων μέχρι τον Ιανουάριο. Ο Ιανουάριος αποτελεί την πιθανή ημερομηνία του πιο αισιόδοξου σεναρίου για το διάστημα των 12-18 μηνών που απαιτείται συνήθως για την ανάπτυξη εμβολίου».

-Θα μπορούσαμε για παράδειγμα να έχουμε ευχάριστα νέα από την μελέτη των ΗΠΑ που βασίζεται στην τεχνική messenger RNA; Στην τεχνική εμβολιασμού, για όσους δεν το γνωρίζουν, που δίνει οδηγίες στα κύτταρα του εμβολιασμένου ανθρώπου για το πώς θα κατασκευάσει πρωτεΐνες που μοιάζουν, αλλά δεν είναι ο ιός φτιάχνοντας αντισώματα;

«Τα αποτελέσματα των κλινικών μελετών σε ανθρώπους αναμένονται με ανυπομονησία και πράγματι η τεχνική που βασίζεται στο αγγελιαφόρο «messenger» RNA είναι αρκετά ελπιδοφόρος.  Η βασική αρχή  όλων των εμβολίων είναι να εκθέσουν τον οργανισμό σε ένα αδρανές ιικό αντιγόνο το οποίο φυσικά δεν θα προκαλέσει νόσο, αλλά θα ενεργοποιήσει το ανοσοποιητικό μας σύστημα προκειμένου να αναγνωρίζει άμεσα τον ιό (σαν να υπήρχε προηγούμενη μόλυνση) και να τον αδρανοποιεί. Υπάρχουν αρκετές διαφορετικές τεχνολογίες ανάπτυξης εμβολίων. Oρισμένα από αυτά βασίζονται σε τεχνολογίες DNA ή RNA (παράγουν δηλαδή κομμάτια του ιού μετά τον εμβολιασμό, μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό ώστε να ενεργοποιηθεί το ανοσοποιητικό). Άλλα βασίζονται σε ανασυνδυασμένες υπομονάδες που περιέχουν ιϊκούς επίτοπους, άλλα σε φορείς με βάση απενεργοποιημένο αδενοϊό και άλλα σε χορήγηση κεκαθαρμένου αδρανοποιημένoυ ιού».

-Οι ελπίδες, ωστόσο, όλων στρέφονται στα φάρμακα, τα οποία μπορούν πιο άμεσα σε σχέση με τα εμβόλια να αντιμετωπίσουν τον ιό. Ποια είναι τα νεότερα δεδομένα για την χλωροκίνη, την κολχικίνη και την ρεμδεσιβίρη;

Η χλωροκίνη και η υδροξυχλωροκίνη αποτέλεσαν από τις πρώτες ημέρες της πανδημίας ελπιδοφόρες θεραπευτικές προσεγγίσεις και βρήκαν μεγάλη απήχηση ανά την υφήλιο παρόλο που τα δεδομένα για την κλινική αποτελεσματικότητα ήταν αρκετά περιορισμένα. Πρόσφατες κλινικές μελέτες, τείνουν στο ότι η χρήση αυτών των φαρμάκων δεν προσφέρει επιπλέον όφελος στη θεραπεία των ασθενών με COVID-19. Το Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) συστήνει ότι στην περίπτωση χορήγησης χλωροκίνης ή υδροξυχλωροκίνης, ο ασθενής θα πρέπει να παρακολουθείται για τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες με ιδιαίτερη έμφαση στην παράταση του διαστήματος QTc στο ηλεκτροκαρδιογράφημα. Δεν υπάρχουν επαρκή κλινικά δεδομένα που να υποστηρίζουν ή να απορρίπτουν τη χορήγηση κολχικίνης, η οποία έχει αντιφλεγμονώδη δράση, για τη θεραπεία της λοίμωξης με το ιό COVID-19. Επομένως, αναμένονται τα αποτελέσματα των τρεχουσών κλινικών μελετών για να αποσαφηνιστεί ο ρόλος της. Η ρεμδεσιβίρη (Remdesivir), είναι ένα  προ-φάρμακο (ενεργοποιείται μετά  την χορήγησή του), που ανήκει στην κατηγορία των  νουκλεοσιδικών αναλόγων, και έχει φανεί ότι έχει ανασταλτική επίδραση σε παθογόνους  κορονοϊούς τόσο ζώων όσο και ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένου και του SARS-CoV-2. Την περασμένη εβδομάδα, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) χορήγησε άδεια έκτακτης ανάγκης για τη χορήγηση της ρεμδεσιβίρης σε ασθενείς με Covid-19. Η έγκριση ακολούθησε την ανακοίνωση του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ (NIH) σχετικά με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα τυχαιοποιημένης κλινικής μελέτης. Οι ασθενείς που έλαβαν ρεμδεσιβίρη είχαν 31% βραχύτερο χρόνο μέχρι την ανάκαμψη σε σύγκριση με του ασθενείς που έλαβαν εικονικό φάρμακο. Συγκεκριμένα, ο διάμεσος χρόνος έως την ανάρρωση ήταν 11 ημέρες για ασθενείς που έλαβαν ρεμδεσιβίρη σε σύγκριση με 15 ημέρες για εκείνους που έλαβαν εικονικό φάρμακο. Τα αποτελέσματα έδειξαν επίσης κάποιο όφελος στην επιβίωση, με ποσοστό θνησιμότητας 8% για την ομάδα που έλαβε ρεμδεσιβίρη έναντι 11.6% για την ομάδα του εικονικού φαρμάκου. Παράλληλα, το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ πρόσφατα εγκαινίασε νέα κλινική έρευνα που θα μελετήσει την αποτελεσματικότητα της ρεμδεσιβίρης μαζί με τον αντιφλεγμονώδη παράγοντα μπαρισιτινίμπη έναντι του νέου κορονοϊού. Και σε αυτή τη μελέτη, θα μετέχει και η Ελλάδα με τη συμμετοχή διαφόρων Ειδικών Μονάδων Λοιμώξεων και Μονάδων Εντατικής Θεραπείας ανά τη χώρα».

-Υπάρχουν, όπως έχετε πει στο παρελθόν αρκετές θεραπευτικές προσεγγίσεις. Το ΕΚΠΑ και ομάδα στην οποία συμμετέχετε μελετά την έγχυση πλάσματος από αναρρώσαντες σε νοσούντες. Σε ποια φάση βρίσκεται η μελέτη και ποια είναι τα πρώτα συμπεράσματα;

«Η εθελοντική προσφορά πλάσματος αποτελεί πράξη ύψιστης αλληλεγγύης και προσφοράς στον συνάνθρωπο. Η διαδικασία δεν ενέχει κινδύνους, είναι αντίστοιχο με την αιμοδοσία και η διαδικασία δεν διαρκεί πάνω από μία ώρα- και μπορεί να αποβεί σωτήρια για κάποιον ασθενή. Η αναλογία είναι ένας δότης ανά έναν ασθενή, αν και δυνητικά ένας δότης μπορεί να προσφέρει παραπάνω από μια φορά.  Η πλασμαφαίρεση αποτελεί μία απλή διαδικασία όπως η αιμοδοσία. Από το χέρι γίνεται η αφαίρεση του αίματος, το πλάσμα διαχωρίζεται μέσω μεμβράνης φίλτρου και στη συνέχεια διηθείται μέσω μιας δεύτερης μεμβράνης, η οποία κατακρατά το πλάσμα στο ειδικό μηχάνημα, και τα έμμορφα συστατικά του αίματος (τα ερυθρά και τα λευκά αιμοσφαίρια και τα αιμοπετάλια) επιστρέφονται στον δότη. Στη συνέχεια το πλάσμα καταψύχεται έως ότου βρεθεί δέκτης. Η μελέτη βρίσκεται σε εξέλιξη και ήδη έχουν ελεγχθεί 88 αναρρώσαντες ασθενείς, ενώ έχουν προσφέρει πλάσμα 37 δότες και έχει χορηγηθεί πλάσμα στον πρώτο ασθενή με ενεργή νόσο COVID-19».

-Πριν περάσουμε στην χαλάρωση των μέτρων που εφαρμόστηκε στις 4 Μαΐου, είχατε δηλώσει ότι η αχίλλειος πτέρνα είναι oι ασυμπτωματικoί και πως χρειάζονται πρωτοφανή μέτρα για να τα καταφέρουμε. Αναφέρεστε στα τεστ αντισωμάτων και τον μοριακό έλεγχο που πρέπει να γίνει στον πληθυσμό; Είναι εφικτό να γίνει μαζικά ώστε να ξέρουμε πόσοι έχουν αντισώματα, πόσοι έχουν νοσήσει και πόσοι κινδυνεύουν;

«Καθώς ένα μεγάλο ποσοστό των νοσούντων θα παραμείνουν ασυμπτωματικοί, η ανίχνευσή τους δεν είναι δυνατή με βάση την κλινική συμπτωματολογία. Η εφαρμογή δοκιμασιών αντισωμάτων σε ευρεία κλίμακα θα μπορούσε να εντοπίσει αυτές τις περιπτώσεις ασθενών που έχουν πρόσφατη ή/και παρελθούσα λοίμωξη COVID-19. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές διαφορετικές τεχνικές ανίχνευσης αντισωμάτων οι οποίες αξιολογούνται σε διεθνές επίπεδο ως προς την αξιοπιστία τους. Είναι, λοιπόν, πρόδηλο ότι προέχει ο προσδιορισμός της καταλληλότερης μεθόδου πριν ακολουθήσει πιθανώς εκτεταμένη χρήση της σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού».

-Γνωρίζουμε επίσης, ότι σε διάστημα περίπου 15 ημερών από την άρση των μέτρων θα υπάρξει ενδεχομένως περαιτέρω χαλάρωση των περιορισμών. Πως αξιολογείτε την μέχρι στιγμής πορεία του ιού;

«Η έως σήμερα πορεία της επιδημίας στη χώρα μας από την έναρξη της σταδιακής άρσης των μέτρων είναι άκρως ικανοποιητική, καθώς δεν έχει σημειωθεί απότομη αύξηση των κρουσμάτων. Βεβαίως, είναι αναγκαία συνεχής επαγρύπνηση καθ’όλη τη διάρκεια του τρέχοντος μήνα, ώστε να συνεχίσει η ιχνηλάτηση και η απομόνωση των κρουσμάτων και των επαφών τους και να αποτραπεί περαιτέρω εξάπλωση της νόσου».

-Το R0  επίσης σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του ΕΟΔΥ παραμένει σε αυτή την φάση σε πολύ χαμηλά επίπεδα και η πιθανότητα να προκαλέσει επιδημία είναι εξαιρετικά μικρή. Για πόσο χρονικό διάστημα θα πρέπει να διατηρηθεί το R0 σε πολύ χαμηλά επίπεδα πριν γίνει η νέα άρση των προληπτικών παρεμβάσεων;

«Υπάρχει συγκεκριμένο επιχειρησιακό πλάνο σύμφωνα με την ομάδα εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου αναφορικά με τη σταδιακή άρση των μέτρων κοινωνικής απομόνωσης. Είναι απαραίτητα η διατήρηση του ρυθμού μετάδοσης σε χαμηλά επίπεδα συνεχώς ώστε να συνεχιστεί η άρση των προληπτικών παρεμβάσεων».

-Στον αντίποδα, πόσο πιθανό είναι να επιστρέψουμε σε συνθήκες «καραντίνας»; Από τι θα εξαρτηθεί; Και ποιο συγκεκριμένα κύριε Πρύτανη σε ποιο επίπεδο θα σας ανησυχήσει ο δείκτης R, ο αριθμός των νέων κρουσμάτων στην κοινότητα και οι εισαγωγές στις ΜΕΘ.

«Οι συνθήκες που ζούμε είναι πραγματικά πρωτόγνωρες και συνεπώς δε μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια η πιθανότητα εκ νέου έξαρσης της επιδημίας στη χώρα μας. Βεβαίως είναι πιθανό να σημειωθεί αύξηση των κρουσμάτων με την άρση των μέτρων κοινωνικής απομόνωσης. Ωστόσο, δε μπορούμε να ορίσουμε συγκεκριμένη τιμή του δείκτη R, ή του αριθμού νέων κρουσμάτων ή των εισαγωγών σε μονάδες εντατικής θεραπείας ή των θανάτων από COVID-19 για σηματοδοτηθεί η εκ νέου λήψη προληπτικών μέτρων. Όλοι αυτοί οι παράγοντες συναξιολογούνται και εντάσσονται σε ειδικά επιδημιολογικά μοντέλα πρόβλεψης με βάση τα οποία εκτιμάται η μετέπειτα πορεία της επιδημίας και γίνονται οι σχετικές εισηγήσεις».

-Σας φοβίζει ένα δεύτερο κύμα έξαρσης του ιού το προσεχές φθινόπωρο ή υπάρχει κίνδυνος να ξεφύγει η κατάσταση νωρίτερα εν μέσω δηλαδή της θερινής περιόδου;

«Η επιδημιολογική πορεία της λοίμωξης τις επόμενες εβδομάδες θα αποτελέσει μια ένδειξη σχετικά με την εκτιμώμενη πορεία της επιδημίας το καλοκαίρι. Σαφώς, ένα δεύτερο κύμα το επόμενο φθινόπωρο δε μπορεί να αποκλειστεί και προβληματίζει το ενδεχόμενο να συνυπάρχει στην κοινότητα με τον ιό της γρίπης. Ωστόσο, ευελπιστούμε ότι παράλληλα με τη γνώση και την εμπειρία, θα έχουμε επίσης διαθέσιμα ειδικά φάρμακα και πιθανώς και εμβόλια ώστε να αντιμετωπίσουμε ακόμα πιο αποτελεσματικά ένα πιθανό επόμενο κύμα της επιδημίας COVID-19».

-Κύριε Πρύτανη ποια στιγμή ξεχωρίζετε σε προσωπικό επίπεδο όλο αυτό το διάστημα της πανδημίας στην Ελλάδα;

«Αξίζει να αναφερθούμε στον καθημερινό αγώνα που δίνουν όλοι οι εργαζόμενοι στο χώρο της υγείας και βρίσκονται με αυταπάρνηση στην πρώτη γραμμή της αντιμετώπισης ασθενών με COVID-19. Ως επαγγελματίας υγείας, πιστεύω πως η ηθική ικανοποίηση από την ευγνωμοσύνη των πολιτών και η αναγνώριση του έργου μας είναι ανεκτίμητη».

-Αν είχατε στο αμφιθέατρο του πανεπιστημίου αντί για τους φοιτητές σας, Έλληνες πολίτες, τι θα τους λέγατε; τι θα τους συμβουλεύατε;

«Σε αυτή τη χρονική συγκυρία είναι αναγκαίο να κατανοήσουμε ότι καταβάλλαμε υπεράνθρωπη προσπάθεια σε συλλογικό και ατομικό επίπεδο. Είναι αξιοσημείωτη η ταύτιση της ατομικής ευθύνης με το συλλογικό όφελος. Εξίσου σημαντική είναι η συνεχής επαγρύπνηση, η τήρηση οδηγιών και η σχολαστική ατομική υγιεινή ώστε να προληφθεί κατά το δυνατό η εκ νέου συρροή κρουσμάτων».

-Τι τελικά μας δίδαξε ο κορονοϊός κ. Πρύτανη; Πιστεύετε ότι η ανθρωπότητα θα βγει σοφότερη μέσα από την τραγωδία της πανδημίας.

«Σίγουρα η εμπειρία μιας πανδημίας είναι σημαντική για το σύνολο της ανθρωπότητας και η αποδελτίωση της επόμενης ημέρας στοχεύει στην αναγνώριση των λαθών και παραλείψεων ώστε να βελτιωθεί η απάντηση σε πιθανό επόμενο επιδημικό κύμα. Παράλληλα, θα πρέπει να αξιολογηθούν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες η νόσος πέρασε στον άνθρωπο και να καταβληθεί ουσιαστική προσπάθεια ώστε να αλλάξουν ανθρώπινες συμπεριφορές που μπορεί να ευνοούν τη μετάβαση ιών από το ζωικό βασίλειο στον άνθρωπο. Η πρόληψη αντίστοιχων μελλοντικών πανδημιών και η παγκόσμια ετοιμότητα σε περίπτωση εμφάνισης νέων λοιμωδών νοσημάτων στην ανθρωπότητα αποτελούν τη σημαντικότερη παρακαταθήκη αυτής της περιπέτειας».