Σάββατο, 8 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ, 2025 - 17:52

Η εθνική παράδοξή μας λογική

Ανέκαθεν η ελληνική κοινωνία φάνταζε και φαντάζει, κατά βάση, συγκρουσιακή. Και τούτο διότι απουσίαζε και απουσιάζει η κουλτούρα της ανοχής, της διαλλακτικότητας και της συναίνεσης. Αρκεί να δει κανείς την πολιτική μας ιστορία για να μπορέσει με άνεση να υποστηρίξει αυτή την κατηγορηματική διαπίστωση ή για άλλους απόφανση. Αναφανδόν το μεγαλύτερο μέρος της ιστορικής μας πορείας βρίθει από συνθήκες ανυπαρξίας κοινωνικής γαλήνης και συμφωνίας για τα εθνικά ουσιώδη. Έχω υποστηρίξει σε άλλα γραπτά τους λόγους αυτής της συμπεριφοράς μας ως «συλλογικό ορμέμφυτο».

Από τον Νικόλα Παπαναστασόπουλο*

Δεν χρειάζεται να σταθούμε σε συγκεκριμένα -στο απώτερο παρελθόν- ιστορικά συμβάντα για να καταστεί εύληπτη η παραδοξότητα της συλλογικής μας συμπεριφοράς που μας διαχωρίζει σε αντίπαλα στρατόπεδα. Μπορούμε άνετα να εστιάσουμε στην εποχή, μετά το 2009, για να δούμε τη μνημονιακή μας πολιτική κουλτούρα, η οποία αντανακλά τον μνημονιακό μας διχασμό. τον μανιχαϊκό διπολισμό στο «ναι» και στο «όχι». Στους τιμητές του «ναι» και στους κήνσορες του «όχι». Εξ ου και αντί να δούμε κατάματα όλοι μαζί την αλήθεια και να την αντιμετωπίσουμε με εθνικό γνώμονα, ζήσαμε τις εκατέρωθεν κορώνες και απειλές για να προσγειωθούμε τελικά στον ρεαλισμό και στον αδυσώπητο πραγματισμό.

Και μέσα σ’ ένα τέτοιο κλίμα κατίσχυσης της ευρωπαϊκής παραμονής της χώρας ήρθε η γνωστή υπουργική δήλωση για να προκαλέσει τα αντίστοιχα γεγονότα, καταδεικνύοντας ότι το καζάνι της εθνικής μας παραδοξότητας είναι ακόμα γεμάτο. Και είναι αυτό που δεν επιτρέπει τον διάλογο και την αντίθετη άποψη και ειδικά τον σεβασμό στον νόμο και κυρίως σε ανείπωτες τραγωδίες που έχει βιώσει ο Ελληνισμός, με τη μορφή γενοκτονίας. Και αυτό είναι μια από τις αντανακλάσεις μας, ως κοινωνία, ότι δηλαδή σ’ όλο το μήκος του πολιτικού φάσματος κάποιοι- διακατεχόμενοι είτε από την οίηση της ιδεοληψίας ξεστομίζουν ό,τι θέλουν είτε επιζητούν να εκμεταλλευτούν μονοπωλιακά τις κοινωνικές ευαισθησίες και απογοητεύσεις, μέσα από τη βία και τον προπηλακισμό.

Ο σεβασμός στις αποφάσεις της πολιτείας, ειδικά αν αυτές έχουν πάρει τη μορφή του νόμου, στην ανθρώπινη προσωπικότητα και αξιοπρέπεια συνιστούν καταστατικές αρχές για ένα ευνομούμενο και εύτακτο κοινωνικό σύνολο. Διαφορετικά, οδηγούμαστε σε άλλες ατραπούς, πολύ επικίνδυνες. Θα μπορούσε κάποιος όχι μόνο φαινομενολογικά να ψέξει και όχι άδικα διαχρονικές αποφάσεις κυβερνητικών ιθυνόντων που έχουν οδηγήσει στη σημερινή συλλογική μας και όχι μόνο οικονομική ένδεια.

Μαζί όμως με το κράτος ενυπάρχει και η ίδια η πολιτεία που συναπαρτίζεται από όλους μας, στις αποφάσεις, στην ψήφο και στην εν γένει συμπεριφορά μας. Και η συνύφανσή της με τη δημοκρατία αποτελεί τη «λυδία λίθο» για καθεμιά άποψη και διεκδίκηση. Ως διαλεκτική διελκυστίνδα σ’ αυτό που μπορούμε και σ’ αυτό που θέλουμε, σ’ αυτό που εμφορούμαστε και σ’ αυτό που μας επιβάλλεται. Και αυτή είναι η δύναμη της δημοκρατίας, ως διαμάχη του έλλογου με το άλογο, της λογικής και της παραδοξότητας, του εθνικά ωφέλιμου και του ιδεολογικά ευχάριστου.

Η συζήτηση και επιλογή δεν βρίσκεται παρά μόνο σ’ εμάς τους ίδιους. Και αυτές δεν μπορούν να γίνονται με όρους που διαστρέφουν τη δημοκρατία και δίνουν άλλοθι σ’ αυτούς που υφέρπουν -από όλα τα μέρη του πολιτικού ορίζοντα- εναντίον της.

*Ο Νικόλας Παπαναστασόπουλος διδάσκει στη Σχολή Εθνικής Άμυνας

**Kεφαλλονιά 1913. Το λιμάνι του Φισκάρδου / Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης / Δικαίωμα χρήσης Boulevard