Άνθρωπος Μπροστά στη Μηχανή

 

Γράφει ο Μάριος Νόττας*

 

Οι Κινέζοι έχουν ριζωμένη μία ενδιαφέρουσα Ευχή: “Είθε να Ζης σε Ενδιαφέροντες Καιρούς”. Η Ιανική σκοτεινή πλευρά αυτής της Ευχής έχει να κάνει με όσα ζούμε. Σίγουρα δεν βαριόμαστε. Αλλά πολύ θα το θέλαμε.

 

Ένα από τα πολλά “ενδιαφέροντα” που μας κατατρύχουν τρεχόντως είναι ο ‘θόρυβος’ περί Τεχνητής Νοημοσύνης και τα όσα αγαθά + δεινά προκύπτουν από τις ωδίνες αυτού του τεχνο - τοκετού (...το πήρες χαμπάρι; Στις 31 Δεκεμβρίου 2024 “κλείσαμε” το Πρώτο Τέταρτο του 21ου αιώνα).

 

Αλήθεια, είναι απλώς άλλο ένα τεχνολογικό Θέμα; Πρόκειται για μία ακόμα εξέλιξη ανάμεσα σε τόσες που έχουν προκύψει στα (σχετικά) πρόσφατα χρόνια; Μήπως δεν ήταν “επανάσταση” η τυπογραφία, ο τηλέγραφος, η πενικιλίνη και ο προσωπικός υπολογιστής; Σήμερα θα επιχειρήσω να σε πείσω πως ΔΕΝ είναι έτσι.

 

Υπάρχει μία απλή αλήθεια πίσω από τις πρόσφατες εξελίξεις, που είναι καθοριστική αλλά και ανατρεπτική. Μέχρι τώρα ο άνθρωπος ανταποκρινόταν στον “ανθρώπινο” ρόλο: Δημιουργούσε (Δηλαδή: Υπολόγιζε, Συλλογιζόταν και Στοχαζόταν, επιχειρώντας είτε να φτιάξει τεχνουργήματα, είτε να αντιληφθεί/διαχειριστεί τις πνευματικές υφέρπουσες διαστάσεις τους).

 

…Πλέον όμως εγκαταλείπει την καταστατική του ταυτότητα και αναβαθμίζεται σε Θεό. Διότι έφτιαξε το μόνο που μέχρι τώρα δεν είχε καταφέρει - έναν δημιουργό, δηλαδή κάτι/κάποιον που μπορεί Να Δημιουργήσει. 

Αυτό, μόνο Ο Δημιουργός (δηλαδή το Ορίζον Είναι, ή -για τους υλιστές- ο Βασικός Συμπαντικός Προγραμματισμός) μπορούσε μέχρι τώρα να κάνει (βάσει δόγματος ή βάσει απλής επαγωγικής λογικής). 

…Εκτός αν δεχτούμε (βάσει θρησκευτικών δεδομένων) πως όντας κατ’εικόνα και ουσία “ίδιοι” με Αυτόν, μας έχει “προικίσει” (και) με τις δυνάμεις και το μεγαλείο Του. Επομένως είμαστε πλέον σε θέση να ασκήσουμε τα αντίστοιχα πρώτα βήματα των υψηλών καθηκόντων Του. Επηρμένο, δεν βρίσκεις;

 

Ας βάλουμε τον Άνθρωπο απέναντι στο Δημιούργημα (Μηχανή), βάσει των αναλυτικών εργαλείων του υπότιτλου, πιο πάνω. 

—- Ο άνθρωπος υπολογίζει - η μηχανή, από τον καιρό του Boole, ή μάλλον του υπολογιστή των Αντικυθήρων, υπολογίζει πολύ καλύτερα.

—- Ο άνθρωπος συλλογίζεται - η μηχανή από τον καιρό των δικτύων, του διαδικτύου και του νέφους έχει τα μέσα για να συλ-λογίζεται με τις άλλες μηχανές, πιο αποτελεσματικά και γρήγορα, σε νανοδευτερόλεπτα. Η δύναμη δε της ‘αναπαράστασης’ (χαρακτηριστικό του ανθρώπινου “συλλογισμού”) είναι πολύ πιο εύκολη για την μηχανή, βάσει απλής παραμετροποίησης (απλά πράγματα, προϋπήρχαν της τεχνητής νοημοσύνης).

—- Ο άνθρωπος στοχάζεται, αξιοποιώντας τις ανώτερες δεξιότητές του, που απαιτούν περίπλοκους συλλογισμούς και υπολογισμούς: Η ψυχολογία έχει εντοπίσει τα νευρωνικά δίκτυα που ευθύνονται για αυτό, και είναι από τα πιο λίγο ‘αξιοποιημένα’ τμήματα του νευρικού συστήματος. Η μηχανή αποκτά τώρα την ικανότητα στοχασμού. Αυτό προκύπτει ως φυσική συνέπεια:

 

Των δεξιοτήτων που της διατέθηκαν τις πρόσφατες δεκαετίες με την ανάπτυξη των Επιστημών Πληροφορίας

 

Των νέων οριζόντων που της ανοίγονται αποκτώντας εκείνο το αποφασιστικό στοιχείο που βρίσκεται (για τον άνθρωπο) πίσω από την δημιουργία Πολιτισμού: Την  ανάπτυξη γλώσσας. Αν για το είδος μας, όλα ξεκινούν από την συμβολοποίηση και την σημειολογία της, το ίδιο (ακριβώς) συμβαίνει τον Δεκέμβριο του 2025 με την μηχανή.

 

Ας εστιάσουμε:

 

Πίσω από τις τρέχουσες εξελίξεις στην ανάπτυξη της νέας Κάστας (τολμώ να χαρακτηρίσω έτσι την ανερχόμενη ‘τάξη’ των μηχανών) βρίσκεται μία τεχνολογία - πυρήνας: Τα Μεγάλα Γλωσσικά Μοντέλα (γνωστά στην ορολογία μηχανής ως LLM - large language models). Mε άλλα λόγια, αξιοποιώντας τεχνολογίες που ήδη μοιάζουν παρωχημένες (σημείωσε πως τα μοντέλα LLM ήδη μετρούν 10ετίες έρευνας) οι μηχανές αποκτούν γνωσιακή ευχέρεια να επεξεργάζονται γλώσσα, όχι μέσω των αυστηρά δομημένων και ‘στείρων’ γλωσσών προγραμματισμού, αλλά μέσω Φυσικής Γλώσσας, κατα τα πρότυπα του δημιουργού τους - του ανθρώπου. Τα LLM είναι ακριβώς αυτό: Το ‘φροντιστήριο’ της μηχανής, ώστε να μαθαίνει με τον ίδιο φυσικό τρόπο που μαθαίνει ο άνθρωπος.

 

Είναι αυτό αρκετό, ώστε ο δημιουργός να παράξει έναν δημιουργό, εις πείσμα του Δημιουργού ;

 

Όχι. Μέχρι εδώ, βρισκόμαστε στη πρώτη γενιά Τεχνητής Νοημοσύνης, αυτή που λίγο-πολύ απασχολεί τα ΜΜΕ και τις εταιρείες, όχι όμως κάποια προηγμένα κέντρα  έρευνας.

 

Στο επόμενο ραντεβού μας, θα σου μιλήσω για κάποιους (όχι προβεβλημένους) δι-επιστήμονες που κάνουν ακριβώς αυτό: Αναζητούν τους ‘φυσικούς’ (όχι απλώς γλωσσικούς) τρόπους των γνωσιακών λειτουργιών του ανθρώπινου εγκεφάλου με την ελπίδα πως αφού πλέον η μηχανή ‘κατέχει’ το Βασικό Εργαλείο (τη γλώσσα) μπορεί να “αναπτυχθεί” στο σημείο όπου η επίτευξη κρίσιμης μάζας θα μοιάζει με την υλοποίηση μιας υπόσχεσης από το παρελθόν: Εκείνης των (πάρα πολλών) οραματιστών της επιστημονικής φαντασίας, από τους “δημιουργούς” του Τάλω στην αρχαία Κρήτη, μέχρι την Mary Shelley και τους αδελφούς Γουατσόφσκι (Μάτριξ).

 

Με μοναδικό περιορισμό τον χώρο, στο επόμενο Μπουλεβάρδο θα αναζητήσουμε  πρόσθετες θεωρήσεις και θα βάλουμε το νυστέρι σε επώδυνη περιοχή: Τι σχέση μπορεί να έχουν όλα αυτά με το Προπατορικό Αμάρτημα; Λίγη υπομονή.