Τούτ’η γη που τη πατούμε, όλοι μέσα θα να μπούμε

Το Διαλεκτικό Ανάθεμα του Επέκεινα και η Μοναδικότητα (;) της Φυλής

Από τον Μάριο Νόττα*

Κυκλωτικοί Χοροί. Μοναδικοί στην απλότητα και περιπλοκότητά τους. Αν και η ‘Δημοτική’ μας Μουσική αφορά πολλές τεχνικές, προελεύσεις, όργανα και χρωμοτροπίες, έχει και μερικά γνωρίσματα. Όπως την απλή μελωδική γραμμή, συνήθως με αναγνωρίσιμη αφετηρία και κατάληξη. Όπως το περίτεχνο ‘παιχνίδισμα’, «μέσα» στην (απλή) μελωδική γραμμή (π.χ. το ‘κελάϊδισμα’ του κλαρίνου, ή το ‘σπάσιμο’ της φωνής του Αϊδονίδη). Το ίδιο και οι ‘Κυκλωτικοί Χοροί’. Τα βήματα (συνήθως) απλά (..εντάξει, εσείς οι Πόντοι, είστε χωριστή περίπτωση, τα σέβη μας..). Η ‘τελετουργία’ σχετικά μονότονη. Ο κύκλος σχετικά σταθερός. Οι ‘κανόνες’  αφήνουν στον ‘Σέρνοντα’ την πολυτέλεια να αυτοσχεδιάσει, όχι στους άλλους … Τότε, τι ‘μαγικό’ συμβαίνει όταν σε αυτά τα ‘χιλιοπατημένα’ βήματα συντονίζονται πόδια αστών, μεταναστών από το πάλαι ποτέ Ελληνικό χωριό, νέο-γιάπηδων δευτέρας γενιάς και της ..νύφης, που την Ελληνική Εξοχή την ξέρει μόνον από το youtube ; …Εδώ σε θέλω. (Παρακαλώ το παραπάνω μυστήριο, να συν-προσεγγισθεί με την παρατήρηση πως Ελληνικός Γάμος, χωρίς Δημοτικά, είναι Σκάι, χωρίς ανάθεμα στον Καρανίκα – δηλαδή δεν υπάρχει..:-)

Ο ‘φίλος’ μου (..τι να κάνω, έτσι τον αισθάνομαι..)  ο Ζουράρις έχει δώσει μία α-νε-πα-να-λη-πτη, συμπαντική ερμηνεία για τέτοιου είδους φαινόμενα, για το αενάως λαλούν DNA μας, που παντρεύει μία βιαίως επελαύνουσα ‘δυτικότητα’ («παλιά κι απ’ το Σαράντα» βοά ο Διονύσης στην εξαιρετική ποιητική συλλογή του ‘Η Σούμα’ – να την ψάξεις, κορυφαίο ‘δώρο’ !..) με μία εκρηκτική, αλλά υποβόσκουσα συνήθως αναγνωρίσιμη πολιτισμική «Ελληνικότητα» : Μιλάει για τον ‘Συναμφότερον’ (Bold & Ιtalics κύριε Στοιχειοθέτα !). Με δεδομένο πως εκείνο που συνέχει ένα λαό (πολύ περισσότερο από τα σύνορα,  ακόμα και από την ονομασία του) είναι η Γλώσσα, οι Μύθοι και οι Μουσικές / Τεχνουργήματά του, παύει να είναι άξιον απορίας πως το μέσα μας ‘σκίζεται σαν διαμάντι’ όταν μετέχουμε ‘τελετουργιών’ τόσο φορτισμένων με εγρηγορότα, όσο τα ‘ρέοντα δαχτυλίδια’ των Δημοτικών μας χορών. Το ‘Συναμφότερον’, ερμηνεύει τα παραπάνω με μία σχεδόν υπερβατική δυνατότητα ‘Σύνθεσης’. Αυτή, ‘γεννάει’ Πολιτισμό και  Εξέλιξη με έναν ιδιότυπο τρόπο:  Σεβόμενη το «Δημιουργούμενο Νέο» (π.χ. τις νόρμες και μόρες (‘ήθη’) μίας επελαύνουσας Ψηφιακής Κοινωνίας, αλλά, (εδώ σε ξανα-θέλω κάβουρα..) μη – απεμπολώντας το  ‘γονικό’, δηλαδή το Σύμπλεγμα Εγγραφών που μας προσδιορίζει ως μέλη ενός από τα πιο ‘exclusive clubs’ της παν-ανθρώπινης κοινωνίας. Του ‘Hellas’, συμπατριώτη και αγαπητό επίτιμο μέλος .

Έρχομαι τώρα στις αποδείξεις, στις έταξα από το προηγούμενο τεύχος: Το παραπάνω ‘Συναμφότερον’, δεν ‘θεώνεται’ πουθενά περισσότερο από τις … υπερβατικές αυτο-αναιρέσεις μας.. ! («..Νόττα, μας τάπρηξες, κάντο λιανά..!»..).. Ναι, το επιχειρώ: Με εξαίρεση την Βραζιλία όπου μία κηδεία μπορεί να συνοδεύεται από την (κατάλληλη) σάμπα, εμείς οι Έλληνες, έχουμε μία μοναδική σχέση με το ..Επέκεινα, την γη (..«που την πατούμε») και τον Θάνατο («όλοι μέσα, θε να μπούμε»..) !

..Σκέψου το λίγο. Ξέρεις πόσα γλέντια έχεις ρίξει, είτε ‘ξορκίζοντας’ τον ‘εξαποδώ’, είτε ‘εξοικειούμενος’ μαζί του ; Απειρα τα «λαϊκά», του γλεντιού και του χορού άσματα: Κορυφαίο κατά την γνώμη μου το «Ο Χάρος Βγήκε Παγανιά..! (Ωωωωωώπα, είπα..!), αλλά όχι μόνον. Τόσο η δημοτική όσο και η λαϊκή έμμετρη γραμματεία μας βρίθει αναφορών, όπως (Καζαντζίδης) «..Θέλω να Πεθάνω για να Λυτρωθώ..», ..ή ο Τούντας (με δεκάδες διασκευές από ..επιγόνους) «..Τον Χάρο τον Αντάμωσαν Πεντ’Έξη Χασικλήδες, να τον Ρωτήσουν Πως Περνούν στον Άδη οι Μερακλήδες..!» «Πες μας βρε  Χάρε να χαρείς το Μαύρο σου Σκοτάδι, Έχουν Χασίσι, Έχουν Λουλά οι Βλάμηδες στον Άδη ;».. Το δε ‘μαύρο’ έχει την τιμητική του σε πάμπολλα του κεφιού, με πιο ..σουρεάλ, το μαύρο string του Μπουγά ! Κορυφαίο επίσης, απτόμενο της ποίησης, όχι της στιχουργίας το «δυο πόρτες έχει η ζωή άνοιξα μια και μπήκα, σεργιάνισα ένα πρωινό κι ως που να ρθει το δειλινό από την άλλη βγήκα».

Η γενναιότητα να φέρνεις το ‘Τέλος’ στις πιο ευχάριστες στιγμές, στην ώρα της Ανάτασης, και της Αναπαραγωγής (ο χορός είναι μεταξύ άλλων συνυφασμένος με την σεξουαλικότητα), δηλαδή να μεταθέτεις τον Θάνατο στην Καρδιά της Ζωής, θεωρώ πως (πέρα από το να αποτελεί μία αξιοσημείωτη για τους μελετητές ‘ιδιαιτερότητα’) μας διαπερνά και μας συνέχει, με έναν περίεργο, μακάβριο μεν, ολότελα ‘ανανεωτικό’ όμως τρόπο.

Άλλωστε τι να φοβηθείς από αυτόν τον καρντάση, τον μαυροντυμένο..; Άνεργος ήταν πριν το προπατορικό, τούδωσαν μετά δρεπάνι, καμιά δουλειά δεν είν’  ντροπή. Μόνο την κουκούλα, αυτό μόνο να κοιτάξει.. Καθώς εμείς τον θωρούμε κατάματα, εκείνος όμως κρύβεται…

(Στον Πάρι Κατσίβελο και την Σόνια Χαϊμαντά, που χαιρέτησαν με αξιοπρέπεια και χαμόγελο την μαμά τους, μέσα σε τρεις ημέρες του Δεκέμβρη του 2018)

*Ο Μ.Ν. διευθύνει το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Επικοινωνίας.