Παραδοσιακοί και ομόφυλοι γάμοι

Πολύς θόρυβος, περισσότερο για την βιτρίνα. Σε δουλειά να βρίσκονται οι βουλευτές μας. Πλην όμως, αναμενόμενος ο θόρυβος τους. Και αναμενόμενος γιατί βρήκαν την ευκαιρία να διαλαλήσουν την πραμάτεια τους, αυτή που διαθέτουν στους πάγκους τους. Μην και δεν τραβήξουν την πελατεία τους. Οι μεν διατυμπάνισαν πατριωτισμό / παράδοση -και οι δε προοδευτισμό / εκσυγχρονισμό. Και μεταξύ μας, πολύ αμφιβάλλω, και για τους μεν και για τους δε, εάν όλοι στο σύνολο τους πίστευαν και πολύ τα όσα μετά προσήλωσης προκήρυσσαν. Μάλλον να κλειδώσουν ψήφους ήθελαν, να μαντρώσουν ψηφοφόρους και να αλώσουν πολιτικούς χώρους. Γνωστή η τακτική τους· άλλα πιστεύουν, άλλα λένε και άλλα ψηφίζουν.

 

Κι εκεί, που είχα μια μάλλον αποκρυσταλλωμένη θέση για το θέμα, ήρθε το ΚΚΕ και με μπέρδεψε! Το οποίο τάχτηκε υπέρ της μητρότητας και της πατρότητας. Χαιρέτησα μεν με ικανοποίηση την σούπερ συντηρητική στροφή του δογματικού κομμουνιστικού κόμματος, που μέχρι πρότινος θεωρούσε τον θεσμό της οικογένειας ως αστικό κατάλοιπο, αλλά από την άλλη, διαπιστώνοντας ότι η θέση του συνέπιπτε  απόλυτα με αυτές της «αυθεντικής» δεξιάς (ή παραθρησκευτικής ακροδεξιάς), είπα, «για στάσου, κάποιο λάκκο πρέπει να έχει η φάβα. Κάποιο λάθος πρέπει να έχω κάνει κι εγώ». Κι αυτή η ταύτιση των δύο πολιτικών άκρων μου έβγαλε έναν αναχρονισμό. Μου μύρισε κάτι σαν ναφθαλίνη. Δεν γίνεται, σκέφτηκα, οι ορίτζιναλ  κομμουνιστές να έγιναν αστοί, κι από υλιστές να μεταλλάχθηκαν σε βαθιά θρησκευόμενους -κι από την άλλη, οι ορίτζιναλ του δόγματος «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια», να έγιναν ξαφνικά άθεοι και κόκκινοι μπολσεβίκοι. Κι έτσι, μετά το «βραχυκύκλωμα» που έφαγα από το ΚΚΕ, έβαλα πάλι μπροστά την σκέψη μου πάνω στο θέμα του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών. Και οι σκέψεις μου πήραν άλλο γύρισμα…

 

Η βάση μου, λόγω αστικής διάπλασης (σε άλλες βέβαια εποχές), είναι υπέρ της παραδοσιακής οικογένειας. Μητέρα – πατέρας -παιδί. Στην μητρότητα δε, δίνω μία από τις μεγαλύτερες αξίες που υπάρχουν στη ζωή μας. Από την μητρότητα ξεκινάει η αγάπη και σ’ αυτήν τελειώνει. Είναι το μεγάλο δώρο του Θεού. Όμως, θέλω να το πάω παραπέρα, και δεν μπορώ να μην δω τις νέες πραγματικότητες που έχουν διαμορφωθεί (καλώς ή κακώς) στην κοινωνία μας. Θα είμαι, νομίζω, εκτός τόπου και χρόνου, εάν τις αγνοήσω. Κι αν δεν συμφωνώ με την νέα πραγματικότητα, αυτό δεν θα πρέπει να με οδηγήσει στο να την αποδοκιμάσω.

 

Να αποδοκιμάσω ότι κάποιος είναι ομοφυλόφιλος; Ποτέ. Και ποια εξουσία και ποιο κράτος θα είναι αυτό που θα τους καταδικάσει για αυτό που αισθάνονται; Και ποιος νόμος θα είναι αυτός που θα τους υποχρεώσει να είναι κάτι διαφορετικό απ’ αυτό που ήδη είναι; Οι αφορισμοί του τύπου, η ομοφυλοφιλία είναι αμαρτία ή ψυχική νόσος, είναι αστείοι. Μα πολύ αστείοι. Εύχομαι σε αυτούς που ρίχνουν αυτούς τους αναθεματισμούς, να μην διαπιστώσουν κάποια μέρα ότι το παιδί τους είναι ομοφυλόφιλο -κι αν τους συμβεί στην οικογένειά τους, θεωρώ ότι μάλλον θα αναθεωρήσουν τις απόψεις τους.

 

Να αγνοήσω, ότι ομόφυλοι συμβιώνουν ως ζευγάρι; Πως να το παραβλέψω αφού είναι γεγονός, είναι πραγματικότητα στις ημέρες μας. Παραπέμπω σ’ ένα από τα πιο «ανοιχτά μυαλά» των ελληνικών γραμμάτων, στον Οδυσσέα Ελύτη, ο οποίος σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Τα Νέα», στις 3 Νοεμβρίου του 1990, σημείωνε πως «πρέπει να υπάρχει ελευθερία του να ζεις όπως αισθάνεσαι».

 

Να κατακρίνω, ότι κάποιοι ομοφυλόφιλοι έχουν υιοθετήσει παιδιά; Να κατακρίνω τι δηλαδή, το γεγονός ότι προσφέρουν αγάπη; Κατακρίνουμε, για παράδειγμα, τον Μάνο Χατζιδάκι που στη δεκαετία του ’70 υιοθέτησε ένα 12χρονο παιδί, ορφανό από γονείς; Ίσως να ήταν καλύτερα αυτό το 12χρονο παιδί να είχε υιοθετηθεί από μία άτεκνη οικογένεια; Μάλλον ναι, ίσως να ήταν το προτιμότερο. Να είχε αισθανθεί το παιδί την μητρότητα, έστω τη θετή. Τη γυναικεία στοργή, το γυναικείο χάδι -σε κάθε περίπτωση αναντικατάστατα. Αλλά πόσο σίγουρο θα ήταν ότι θα ανατρεφόταν καλύτερα απ’ ότι ανατράφηκε τελικά από τον Μάνο Χατζιδάκι;    

 

Στο θέμα όμως υπάρχουν και άλλες διαστάσεις, που νομίζω πως δεν πρέπει κανείς να τις παραβλέψει -διαστάσεις κυρίως νομικής φύσεως. Εάν, για παράδειγμα, ο θετός γονιός, ο οποίος συμβιώνει με ομόφυλο / η του (με επίσημο σύμφωνο συμβίωσης), αποβιώσει, γιατί το υιοθετημένο του παιδί θα πρέπει να παραδοθεί στη συνέχεια σε ίδρυμα -αφού στον / στην σύντροφο του θετού του γονιού δεν αναγνωρίζεται το καθεστώς της κηδεμονίας; Εάν ακόμη αποβιώσει αιφνιδίως ο / η σύντροφος του θετού γονιού, γιατί το υιοθετημένο παιδί να μην έχει κληρονομικά δικαιώματα από τον αποβιώσαντα, αφού όλοι μαζί ζούσαν ως οικογένεια; Γιατί αυτό το δικαίωμα να το έχει ένα παιδί παραδοσιακής οικογένειας, όταν πεθάνει ένας εκ των δύο φυσικών του γονιών -και να μην το έχει το υιοθετημένο παιδί μιας ομόφυλης οικογένειας; Τι είναι αυτό το παιδί, παιδί ενός κατώτερου Θεού; Στη σημερινή μας εποχή δεν νοείται να υπάρχουν απροστάτευτα  παιδιά, όποια κι αν είναι αυτά, όποιοι κι αν είναι οι γονείς τους και με όποιον τρόπο αυτοί συμβιώνουν. Κι αν όλα αυτά τα ζητήματα τα ρυθμίσει ο πολιτικός γάμος των ομόφυλων ζευγαριών, ισότιμος με τον πολιτικό γάμο των ετερόφυλων, αλήθεια ποιος ενοχλείται -και γιατί να ενοχληθεί; Σε τι κινδυνεύει μια παραδοσιακή οικογένεια εάν στο απέναντι της διαμέρισμα, ας πούμε, διαβιώνει με πολιτικό γάμο ένα ομόφυλο ζευγάρι -και ποια η διαφορά εάν ζούσε με σύμφωνο συμβίωσης; Νομίζω καμία. Γενικά, δεν διαταράχθηκε, νομίζω, η κοινωνική συνοχή όταν ψηφίστηκε ο πολιτικός γάμος ή το σύμφωνο συμβίωσης -γιατί τώρα να διαταραχτεί με την ισότητα του γάμου στα ομόφυλα ζευγάρια;

 

Χαλάνε, λένε, την παράδοση, τα πρότυπα, τα φυσιολογικά. Το πράγμα σηκώνει μεγάλη κουβέντα. Αν βγουν μια βόλτα έξω όλοι αυτοί που λένε όλα αυτά, θα τους εκπλήξει η πραγματικότητα. Θα διαπιστώσουν πολύ εύκολα, πως με τα δικά τους πρότυπα, η κοινωνία είναι ήδη…χαλασμένη! Δεν περιμένει τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών για να…χαλάσει. Πως η ίδια η κοινωνία / πραγματικότητα, ακόμη και οι ίδιες οι ανάγκες της ζωής, έχουν επιβάλει άλλα υποδείγματα, άλλες «αρχές» κι άλλες «αξίες».

 

Μήπως, όμως, θα πρέπει, κάποιες αξίες να τις επαναπροσδιορίσουμε; Για παράδειγμα, μήπως η παράδοση δεν πρέπει να είναι συνυφασμένη μόνο με το παρελθόν, αλλά και εδραιωμένη στο παρόν;  Μήπως χρειάζεται μια «σύγκρουση» με την παράδοση, που κατά τον Οδυσσέα Ελύτη, «δεν θα έχει σκοπό να την εκτοπίσει, αλλά να την ξανατοποθετήσει με άλλο τρόπο στα βάθρα της, έτσι που να μην είναι οργανισμός νεκρός προς χρήσιν των καθηγητών της Ιστορίας, αλλά σώμα ζωντανό, ικανό να βοηθά τις κινήσεις του δικού μας» («Ο Ταχυδρόμος», 18/3/1951). Μήπως θα πρέπει να κατανοήσουμε, όσο κι αν δεν θέλουμε να το πιστέψουμε, ότι οι εποχές αλλάζουν γρήγορα, τρέχουν με ασύλληπτες ταχύτητες κι ότι το σήμερα σε τίποτα απολύτως δεν μοιάζει, όχι με το απώτερο αλλά με το εγγύς χθες; Και επανέρχομαι στον νομπελίστα ποιητή μας, του οποίου η ματιά από τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1980 έβλεπε πολύ μακριά: «Η εποχή μας αλλάζει γρήγορα, δεν προφταίνεις να γεράσεις με τα ίδια πράγματα που ανατράφηκες. Και αυτές οι συνεχείς αλλαγές αντιχτυπούν και στην έκφραση» (εφημερίδα «Μεσημβρινή», 11/12/1980). «Ανήκω σε μια γενιά που δεν επρόλαβε να γεράσει με τα ιδανικά που έθρεψαν την νεότητά της» (περιοδικό «Η Λέξη», Μάρτιος 1981).

 

Κάποτε, και για πολλές δεκαετίες, παράδοση αποτελούσε στην ελληνική κοινωνία το λεγόμενο «συνοικέσιο», όπου οι γονείς αποφάσιζαν ποιον ή ποια θα παντρευτεί ο γιός ή κόρη τους -παρά την θέλησή τους ορισμένες φορές. Σε αρκετές δε περιπτώσεις, ο γαμπρός και η νύφη γνωρίζονταν στα σκαλιά της εκκλησίας, στο μυστήριο του γάμου τους. Κάποτε, παράδοση σ’ έναν γάμο ήταν και η «προίκα» -πόσα δίνεις για να παντρέψεις την κόρη σου- αγοραπωλησία δηλαδή κανονική. Ακόμη – ακόμη, παράδοση ήταν η απαγόρευση (το επέβαλε η Εκκλησία) στις προγαμιαίες σχέσεις ενός ζευγαριού. Κι αν υποτεθεί ότι όλα αυτά τα «ήθη» ήταν σωστά στον καιρό τους, πιστεύει κανείς στα σοβαρά ότι θα μπορούσαν να ισχύουν και στη σημερινή εποχή μας -για να μην παρεκκλίνουμε από την ελληνική παράδοση -την οικογενειακή παράδοση των γονιών μας ή των γιαγιάδων μας;   

 

Αντιλαμβάνομαι την θέση της Εκκλησίας της Ελλάδας κατά του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών. Όπως πολύ καλά γνωρίζω και αναγνωρίζω τον ρόλο της -ιδιαίτερα της Ορθοδοξίας μας, στην ελληνική Ιστορία και στην διαμόρφωση του Ελληνισμού. Τα έθιμα της αποτελούν τα κύρια συστατικά του πολιτισμού και της εθνικής μας ταυτότητας. Και καλά κάνει και περιφρουρεί την παράδοση, ακόμη και στο θέμα του γάμου, χαράσσοντας το αναγκαίο εκείνο πλαίσιο ως αντίβαρο στον όποιο εκχυδαϊσμό της κοινωνίας. Όμως θα έλεγα, ότι οι ιερωμένοι της καλό θα είναι να αποφεύγουν τις ακραίες διχαστικές ρητορικές -δεν συνάδουν με την εντολή του Χριστού, τον οποίο υπηρετούν (όσοι πραγματικά τον υπηρετούν), «Αγαπάτε Αλλήλους». Και θα πρόσθετα, για τον ιερό κλήρο μας, να μην απομακρύνεται από την πραγματικότητα, αλλά να συμβαδίζει μαζί της -αν επιθυμεί σύσσωμη την κοινωνία να ακολουθεί την Εκκλησία, ιδιαίτερα η νεολαία. Στο κάτω κάτω της γραφής, δεν ζητήθηκε από τους ιερείς μας να τελούν θρησκευτικό μυστήριο για τα ομόφυλα ζευγάρια -ούτε, φυσικά, καταργείται ο θρησκευτικός γάμος για τα ετερόφυλα. Και ο καθένας, σε καθεστώς δημοκρατίας, είτε είναι γκέι, είτε στρέιτ, για το πως θα ζήσει με τον / την σύντροφό του, νομίζω, πως πρέπει να έχει την ελευθερία του δικαιώματος της επιλογής. Δεν μπορεί η φύση του ανθρώπου να βρίσκεται υπό διωγμό και να μην έχει δικαιώματα -μόνο επί εποχής Στάλιν και Χίτλερ συνέβαιναν αυτά.    

 

Αλλά, ποια είναι τα πρότυπα της σημερινής πραγματικότητας; Το 1992, το 87% των γάμων ήταν θρησκευτικοί και το 13% πολιτικοί. Το 2022 οι πολιτικοί γάμοι (τους είχε «πολεμήσει» η Εκκλησία) ήταν το 39%, το 38% θρησκευτικοί, ενώ το 23% ήταν σύμφωνα συμβίωσης. Το ό,τι, το 62% των έγγαμων σχέσεων δεν έχει την «ευλογία» της Εκκλησίας μας, δεν πρέπει να απασχολήσει στα σοβαρά τους ιεράρχες μας -όχι βέβαια για να αφορίσουν, αλλά για να σκεφτούν πιο αποτελεσματικά;

 

Ας πάμε στην λεγόμενη παραδοσιακή οικογένεια, που κινδυνεύει, λέει, από το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών και από την δυνατότητα τεκνοθεσίας στην οποία μπορεί να καταφύγουν. Ποια είναι, τέλος πάντων, αυτή η ελληνική παραδοσιακή οικογένεια; Όπως ήταν στην εποχή των γονιών μου, από τον Μεσοπόλεμο και μετά, εγώ δεν βλέπω σήμερα καμία «παραδοσιακή οικογένεια» -όταν τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ αναφέρουν πως στο σύνολο των νοικοκυριών μόνο το 22% των ζευγαριών έχει παιδιά. Όταν την τελευταία τριακονταετία οι γάμοι μειώθηκαν κατά 33%. Όταν τα διαζύγια από 12% που ήταν το 1993, ανέρχονται σήμερα στο 33%. Αυτά είναι τα «πρότυπα» που κινδυνεύουν σήμερα;

 

Κι αν αφήσουμε στην άκρη τα επίσημα στοιχεία, αν και πολλά φανερώνουν, από τα όσα διαβάζουμε και ακούμε, περί ενδοοικογενειακής βίας και βίας ανηλίκων, σε ποιο συμπέρασμα καταλήγουμε, ότι στην Ελλάδα διάγουμε σε μία…όμορφη οικογενειακή παραδοσιακή ατμόσφαιρα; Δεν μας φταίνε όλα τα άλλα (που δεν αναζητούμε τα αίτια τους), ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών μας μάρανε…

 

Δεν ισχυρίζομαι ότι η παραδοσιακή οικογένεια (με παπά και με κουμπάρο που έλεγαν οι παλιοί) απέτυχε ή πρέπει να εκλείψει -και σε καμιά περίπτωση δεν υποστηρίζω ότι οι ομόφυλες οικογένειες (με παιδιά) θα είναι καλύτερες και ανώτερες από τις παραδοσιακές. Και σε αυτές τις οικογένειες, όταν προχωρήσει ο θεσμός, θα καταγραφούν τσακωμοί, χωρισμοί, γεγονότα ενδοοικογενειακής βίας και παραστρατημένα παιδιά. Έχω περάσει από τα δύσκολα γρανάζια της ζωής, και πλέον δεν εξιδανικεύω τίποτα. Απλώς διατείνομαι ότι δεν πρέπει να μας διαφεύγει η πραγματικότητα -και λίγη προσαρμογή δεν βλάπτει.