Εντμόντ Αμπού

O Edmond François Valentin About (Ντιέζ 1828 – Παρίσι 1885) ήταν Γάλλος συγγραφέας, ακαδημαϊκός και δημοσιογράφος. Το 1852 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα ως υπότροφος της Γαλλικής Σχολής. Κατά την διάρκεια της παραμονής του περιόδευσε σε όλη τη χώρα και, επιστρέφοντας στο Παρίσι, δημοσίευσε το βιβλίο «Η Ελλάδα του Όθωνα». Έναν χρόνο αργότερα δημοσίευσε το μυθιστόρημα «Βασιλιάς των Ορέων», έργο που επίσης προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων. Σχεδόν την ίδια περίοδο άρχισε να δημοσιογραφεί στην εφημερίδα Le Figaro. Στη συνέχεια ανέλαβε τη διεύθυνση της εφημερίδας 20ός αιώνας, χωρίς ωστόσο να ανακόψει και τη συγγραφική του δραστηριότητα, με την κυκλοφορία κυρίως μυθιστορημάτων.

Ελλάδα και Έλληνες

«Κάθε νόμισμα έχει και την άλλη του όψη, κι είναι πράγματι σπάνιο μια αρετή να μην είναι και διαστροφή μαζί. Στους Έλληνες η αγάπη για την ελευθερία ισοδυναμεί και με περιφρόνηση στους νόμους και σε κάθε νόμιμη αρχή• η αγάπη για την ισότητα εκδηλώνεται συχνά σαν άγρια ζήλια απέναντι σε όλους εκείνους που ξεχωρίζουν• ο κοντόφθαλμος πατριωτισμός γίνεται εγωισμός και το εμπορικό πνεύμα αγγίζει την απατεωνιά.

Τα Παλικάρια έχουν μάθει από τότε που γεννήθηκαν να παραβιάζουν τους νόμους, ενώ οι Φαναριώτες να τους παρακάμπτουν• η μάζα του λαού μόνο με τη βία υπάκουε, και δεν πιστεύει πως έχει την παραμικρή υποχρέωση απέναντι σε μια αδύναμη κυβέρνηση.

…Ο ίδιος φθόνος που επέβαλε άλλοτε την αυστηρή ετυμηγορία του εξοστρακισμού, καταδικάζει σήμερα τους ανθρώπους που ξεπερνούν ένα ορισμένο επίπεδο…Ρωτήστε έναν Έλληνα για όλα τα μεγάλα ονόματα της χώρας του, δεν θα μιλήσει για κανένα χωρίς να το κηλιδώσει. Ο ένας πρόδωσε, ο άλλος έκλεψε, κάποιος τρίτος έδωσε συμβουλή ή διαταγή για φόνο• και οι πιο αγνοί έχουν ήθη αχρεία. Δεν υπάρχει Έλληνας που να χαίρει εκτίμησης στην Ελλάδα.

Ο ελληνικός πατριωτισμός εκδηλώνεται με δύο τελείως αντίθετους τρόπους, εκτός και εντός της χώρας. Οι Έλληνες του εξωτερικού λατρεύουν την κοινή πατρίδα• δίνουν ό,τι έχουν κα δεν έχουν γι’ αυτήν, και το μόνο που σκέφτονται είναι πως θα την κάνουν πλουσιότερη και μεγαλύτερη. Οι Έλληνες του εσωτερικού το μόνο που σκέφτονται είναι πως θα κλείσουν τη χώρα στους Έλληνες του εξωτερικού. Οι μεν έχουν έναν γενναιόδωρο πατριωτισμό, οι δε έναν πατριωτισμό συντηρητικό. Ο γενναιόδωρος πατριωτισμός είναι εκείνος που δημιούργησε όλα τα μεγάλα ιδρύματα της Ελλάδας• ο συντηρητικός πατριωτισμός είναι εκείνος που έφτιαξε τον νόμο της 3ης Φεβρουαρίου 1844 για τους αυτόχθονες και ετερόχθονες. Ο νόμος αυτός, ο πιο άδικος και ηλίθιος που ψηφίστηκε ποτέ σε πολιτισμένο λαό, δίνει το αποκλειστικό μονοπώλιο των δημόσιων λειτουργημάτων σε κατοίκους του Μοριά και της Αττικής• κλείνει την πόρτα της Ελλάδας σε όλους εκείνους τους Έλληνες που δεν γεννήθηκαν στο μικρό βασίλειο του Όθωνα• αποκλείει από την κυβέρνηση το κομμάτι το πιο έξυπνο, το πιο πλούσιο και το πιο αφοσιωμένο του έθνους.

Αυτόχθονες είναι οι Έλληνες που γεννήθηκαν στο βασίλειο• ετερόχθονες είναι οι Έλληνες που γεννήθηκαν σε τουρκοκρατούμενα εδάφη.
Ένας νησιώτης από τη Χίο ή τον Χάνδακα, ένας Έλληνας της Σμύρνης, της Κέρκυρας ή των Ιωαννίνων που πολέμησε για την ανεξαρτησία αλλά δεν εγκαταστάθηκε στο βασίλειο ή που έφερε την οικογένειά του μόλις το 1838 αδυνατεί να διεκδικήσει μια θέση αγροφύλακα. Έχει το δικαίωμα να δώσει ένα εκατομμύριο στην Ελλάδα, να χτίσει ένα αστεροσκοπείο, μια στρατιωτική σχολή, μια εκκλησιαστική σχολή, ένα άσυλο• δεν έχει το δικαίωμα να διεκδικήσει το βουλευτικό αξίωμα. Έτσι θέλει ο νόμος του 1844.

Ο λαός

…Οι Έλληνες έχουν αποκτήσει στο εξωτερικό μια φρικτή φήμη. Σε κάθε χώρα όταν λες Έλληνας είναι σαν να λες απατεώνας περιωπής. Είμαι στη δυσάρεστη θέση να ομολογήσω ότι δεν διαψεύδουν την κακή τους φήμη…

…Είναι αξίωμα για τους Έλληνες ότι όλα τα μέσα προκειμένου να πλουτίσεις είναι θεμιτά• η επιτυχημένη κλεψιά είναι αντικείμενο θαυμασμού, όπως άλλοτε στη Σπάρτη• οι αδέξιοι είναι για λύπηση• εκείνοι που πιάστηκαν κοκκινίζουν από ντροπή για ένα μόνο πράγμα, επειδή πιάστηκαν…

…Ο ελληνικός λαός είναι νευρώδης, ζωντανός, λιτός, μυαλωμένος, πνευματώδης και περήφανος για όλα του τα χαρίσματα: αγαπά με πάθος την ελευθερία, την ισότητα και την πατρίδα• αλλά είναι απείθαρχος, φθονερός, εγωιστής, όχι ιδιαίτερα ευσυνείδητος, και εχθρός της χειρωνακτικής εργασίας.
Αναγνωρίζω στους Έλληνες δύο πολιτικές αρετές: την αγάπη για την ελευθερία και το αίσθημα της ισότητας• πρέπει να προσθέσουμε και μια τρίτη: τον πατριωτισμό. Προφανώς υπάρχει πολλή αλαζονεία στην αγάπη των Ελλήνων για τη χώρα τους, και τυφλώνονται κατά τρόπο περίεργο σχετικά με τη σπουδαιότητα της Ελλάδας. Κατά τη γνώμη τους όλα τα γεγονότα της Ευρώπης έχουν για επίκεντρο και σκοπό την Ελλάδα.

…Ο ελληνικός λαός δεν είναι γεννημένος για πόλεμο, ό,τι κι αν λέει. Ακόμα κι αν έχει το θάρρος που αποδίδει ο ίδιος στον εαυτό του, η πειθαρχία, που είναι η κινητήριος δύναμη του πολέμου, θα του λείπει για πάντα. Ισχυρίζεται πως δεν είναι γεννημένος για τη γεωργία: φοβάμαι πως έχει δίκιο. Η γεωργία απαιτεί περισσότερη υπομονή, περισσότερη θέληση και μεγαλύτερη προσήλωση, χαρακτηριστικά που οι Έλληνες δεν είχαν ποτέ τους. Τους αρέσουν τα μακρινά ταξίδια, οι τολμηρές επιχειρήσεις, η ριψοκίνδυνη κερδοσκοπία. Ο Γάλλος αγρότης το μόνο που σκέφτεται είναι πως θα μεγαλώσει το χωράφι του• ο Έλληνας αγρότης είναι πάντα έτοιμος να το πουλήσει. Άλλωστε πουλούν ό,τι μπορούν• κατά πρώτον, για να έχουν χρήματα και, κατά δεύτερον, για τη χαρά του να πουλάς.

Μόνιμη χρεοκοπία

Η Ελλάδα είναι το μοναδικό γνωστό παράδειγμα χώρας που βρίσκεται σε πλήρη χρεοκοπία από τη γέννησή της. η Ελλάδα έχει μάθε να ζει εδώ και πάνω από είκοσι χρόνια με τη χρεοκοπία. Όλοι οι προϋπολογισμοί, από τον πρώτο έως τον τελευταίο, είναι ελλειμματικοί.

…Οι μεγαλοϊδιοκτήτες, που είναι ταυτόχρονα πρόσωπα με επιρροή, βρίσκουν τρόπο να φανούν ασυνεπείς προς το κράτος, είτε εξαγοράζοντας είτε εκφοβίζοντας τους υπαλλήλους. Οι υπάλληλοι, κακοπληρωμένοι, χωρίς εξασφαλισμένο μέλλον, βέβαιοι ότι θα απολυθούν με την πρώτη αλλαγή υπουργού, δεν ταυτίζονται με τα συμφέροντα του κράτους, όπως συμβαίνει σε μας. Το μόνο που έχουν στο μυαλό τους είναι πως θα κάνουν φίλους, πως δεν θα δυσαρεστήσουν τους ισχυρούς και πως θα κερδίσουν χρήματα.

Όλοι οι Έλληνες γνωρίζονται καλά μεταξύ τους και συμπαθιούνται και λίγο. Σχεδόν αγνοούν αυτή την αφηρημένη οντότητα που ονομάζεται κράτος, και δεν το συμπαθούν καθόλου. Οι φορολογούμενοι του μετακινούμενου πληθυσμού, βοσκοί, ξυλοκόποι, καρβουνιάρηδες, ψαράδες, θεωρούν ευχαρίστησή τους και σχεδόν θέμα τιμής να μην πληρώνουν καθόλου φόρους. Αυτοί οι καλοί άνθρωποι θυμούνται ότι υπήρξαν παλικάρια: πιστεύουν, όπως την εποχή της Τουρκοκρατίας, ότι ο εχθρός τους είναι ο αφέντης τους και ότι το ωραιότερο ανθρώπινο δικαίωμα είναι να κρατήσουν τα χρήματά τους…

…Αν θα μπορούσε ποτέ κανείς να πει πως μια χώρα δεν είναι ώριμη για την ελευθερία, αυτή θα ήταν η Ελλάδα. Όχι πως έχουν πνεύμα στενό σε ό,τι αφορά τις πολιτικές ιδέες, κάθε άλλο. Όλοι οι Έλληνες, χωρίς εξαίρεση, είναι ικανοί να συζητούν για τις δημόσιες υποθέσεις. Και μιλούν όλοι, αν όχι με εντρύφηση, τουλάχιστον μετά λόγου γνώσεως• όλοι παθιάζονται με την παραμικρή λογομαχία στις συνελεύσεις. Και ακόμα πιο πολύ: όλοι γνωρίζουν εις βάθος τους πολιτικούς που φιλονικούν. Αν το εκλογικό σύστημα της αναλογικής εκπροσώπησης μπορεί να εφαρμοστεί σε μια χώρα, αυτή είναι η Ελλάδα. Αλλά τους λείπουν οι δύο βασικότερες αρετές του πολίτη: η εντιμότητα και η μετριοπάθεια».
                                                                                                                 Εντμόντ Αμπού