Άγιος Νικόλαος: Ο λεπταίσθητος τόπος της ποίησης
Χωρίς να υποτιμούμε –σε καμία περίπτωση– τους υπόλοιπους τρεις νομούς της Κρήτης, ο νομός Λασιθίου έχει το δικό του άρωμα αλλά και ένα ιδιαίτερο – μοναδικό φως. Φαράγγια, παραλίες, ιστορικά μνημεία και βενετσιάνικα φρούρια συνθέτουν το σκηνικό ίσως του πιο όμορφου νομού της Κρήτης.
Ο Άγιος Νικόλαος είναι η πρωτεύουσα του νομού Λασιθίου, λιμάνι με κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, σύγχρονα τουριστικά κέντρα και μεγάλη εμπορική κίνηση. Εκεί θα δείτε τη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Νικολάου, τον υδροβιότοπο του Αλμυρού, το νησάκι των Αγίων Πάντων, την Κουνδούρειο Δημοτική Βιβλιοθήκη.
Η Αγία Φωτιά και η Φέρμα είναι γραφικοί παραθεριστικοί οικισμοί σε πευκόφυτη περιοχή, ενώ το Βάι είναι ειδυλλιακή τοποθεσία με φοίνικες. Εκεί βρίσκεται το μοναδικό στην Ευρώπη Φοινικόδασος.
Κοντά στο αντρικό μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη Κάψα βρίσκεται το Φαράγγι Κάψα, πλησίον του παραθαλάσσιου οικισμού Γούδουρα.
Κοσμοπολίτικο τουριστικό θέρετρο, από τα πλέον γνωστά και πανέμορφα σημεία της Κρήτης, με υπερπολυτελείς ξενοδοχειακές μονάδες, είναι η Ελούντα. Εκεί βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Ολούντας, οι Παλιές Αλυκές, οι πέτρινοι ανεμόμυλοι, το εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού με τη μαγευτική θέα και το νησί Σπιναλόγκα.
Το αρχαίο όνομα της Σπιναλόγκα ήταν Καλυδών, αλλά μετά την κατάληψή του από τους Ενετούς ονομάστηκε στα λατινικά «spina lunga», που σημαίνει «μακρύ αγκάθι». Το 1905 χρησιμοποιήθηκε ως Λεπροκομείο όπου οδηγήθηκαν όλοι οι λεπροί της Κρήτης, οι οποίοι πρώτα βρίσκονταν απομονωμένοι στη «Μεσκινιά», έξω από το Ηράκλειο και θεωρούνταν εστία μολύνσεως και για τον υπόλοιπο λαό.
Κατά την περίοδο της ιταλογερμανικής κατοχής οι κατακτητές δεν τολμούσαν να αφήσουν ελεύθερους τους λεπρούς και ήταν αναγκασμένοι να τους τροφοδοτούν οι ίδιοι, δεδομένου ότι το απέναντι χωριό Πλάκα το είχαν εκκενώσει και είχαν διώξει τους κατοίκους σε άλλα χωριά, όλη δε την παράλια περιοχή την είχαν οχυρώσει με πολυβολεία, υπόγειες στοές, ναρκοπέδια, γιατί φοβούνταν απόβαση των Άγγλων σ’ εκείνο το μέρος. Τελικά το 1957 έκλεισε ιαθέντων των λεπρών με τη χρήση αντιβιοτικών φαρμάκων.
Από τα πιο γραφικά χωριά του νομού είναι ο οικισμός Κάτω Ζάκρος, στον οποίο αξίζει να επισκεφθείτε το μινωικό ανάκτορο και τους Τάφους, το Φαράγγι των νεκρών, την πηγή με τρεχούμενα νερά και πλατάνια και το σπήλαιο Πελέκυτα.
Η Ιεράπετρα είναι η μεγαλύτερη πόλη του νομού και παρουσιάζει ιδιαίτερη οικονομική άνθηση και αξιόλογη τουριστική κίνηση. Μαγευτικές παραλίες, η Νέα Ανατολή, οι Αμμουδάρες, και οι παραλίες ανατολικά της Ιεράπετρας ως τον Μακρυγιαλό και το νησάκι Νησί.
Το οροπέδιο Λασιθίου έχει αρκετά αξιοθέατα, ανάμεσά τους σπήλαια, ανεμόμυλοι, φαράγγια, ερείπια αρχαίων οικισμών.
Η Σητεία είναι σημαντικό λιμάνι που παρά την τουριστική ανάπτυξη διατηρεί τη φυσιογνωμία της ανέπαφη.
Εκεί γεννήθηκε και ο σπουδαίος ποιητής Βιτσέντζος Κορνάρος. Είναι ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της κρητικής λογοτεχνίας, συγγραφέας του Ερωτόκριτου, ένα έμμετρο επικό ερωτικό δράμα, που θεωρείται από τα κορυφαία έργα της εποχής και αποτελεί κλασικό λυρικό έργο, εξαιρετικής ομορφιάς, με πλήθος κρητικών ιδιωματισμών. Στον Βιτσέντζο Κορνάρο αποδίδεται επίσης το θρησκευτικό δράμα Η θυσία του Αβραάμ.
Τουριστικός οικισμός είναι και το γραφικό λιμανάκι Σίσι. Τα γύρω νησιά Αβγό, Άγιοι Πάντες, Άγιος Νικόλαος, Γκράντες, Διονυσιάδες, Ελάσα, Κουφονήσι, Σπιναλόγγα, Χρυσή και Ψίρα είναι νησιά στα οποία πραγματοποιούνται τους καλοκαιρινούς μήνες εκδρομές.