Χριστούγεννα μνήμης
Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες ανοίγει το σεντούκι των Χριστουγέννων. Από μέσα ξεπηδούν οι ιστορίες του Ντίκενς, τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη, κάτι σκόρπιοι στίχοι του Παλαμά και μία χούφτα μνήμες από την παλιά Αθήνα. Μνήμες μίας άλλης Αθήνας. Εκεί κάπου στη δεκαετία του ’60 που όταν έμπαινε ο Δεκέμβρης το κέντρο μεταμορφωνόταν σε έναν μικρό χριστουγεννιάτικο παράδεισο.
Φωτό:Δημήτρης Χαρισιάδης/Άφιξη του Άγιου Βασίλη στυην πόλη. Αθήνα, Δεκέμβριος 1953
Οι φωτισμένοι από τα λαμπιόνια δρόμοι, οι φωνές των παιδιών, τα χαρωπά πρόσωπα των γονιών και οι καλαίσθητες βιτρίνες, κατάφερναν να δίνουν μια παραμυθένια διάσταση, τέτοια που να ταιριάζει στην αγαπημένη των παιδιών γιορτή.
Φωτό: Κώστας Μπαλάφας/Βαρβάκειος Αγορά. Αθήνα 1950-60
Κάπως κατάφερνε η Αθήνα να ξυπνάει μέσα στους ανθρώπους την ποίηση της καλοσύνης και της αγάπης. Τα Χριστούγεννα ήταν που ζέσταιναν τους Αθηναίους και έκαναν την πόλη να αφαιρεί για λίγο καιρό την απρόσωπη μάσκα της.
Φωτό: Δημήτρης Χαρισιάδης/ Αθήνα Ιανουάριος 1948
Στους ίδιους δρόμους γύρω από την πλατεία Ομονοίας, στα Χαυτεία, γύρω από το Σύνταγμα, κυκλοφορούσαν πλούσιοι και φτωχοί. Άλλοι με σακούλες που ξεχείλιζαν ψώνια, άλλοι με μικροσκοπικά χριστουγεννιάτικα δωράκια μέσα σε κουτάκια που στα μάτια των μπόμπιρων έμοιαζαν μαγικά. Τις ημέρες εκείνες το χέρι των πλουσίων που κατέβαιναν για ψώνια στην Αθηνάς πήγαινε πάντα στην τσέπη όταν στο διάβα τους τύχαινε κάποιος φτωχός. Ήταν τότε που τα Χριστούγεννα ήταν των πιστών.
Φωτό: Κώστας Μπαλάφας/Αφοι Λαμπρόπουλοι. Αθήνα 1950-60
Οι «παθιασμένοι» καταναλωτές δεν είχαν ακόμα εμφανιστεί να δώσουν έντονη την απόχρωση του χρήματος στη γιορτή του Χριστού. Στη γιορτή της απλότητας. Και αν οι εικόνες εκείνης της Αθήνας μπορεί σήμερα να αφήνουν και μία γεύση μελαγχολίας χαλάλι τους. Οι μεγάλοι ποιητές μας άλλωστε συμφωνούσαν ότι τα Χριστούγεννα είναι μνήμες. Μνήμες συνήθως παιδικών χρόνων. Μνήμες απλότητας, ξεγνοιασιάς, φωτός μέσα στην ψυχή.
Φωτό: Κώστας Μπαλάφας/Η αρχή της Σταδίου στα Χαυτεία. 1960
Καλύτερα το έγραψε ο Κωστής Παλαμάς μία χριστουγεννιάτικη μέρα -σαν και αυτή- του 1924: «Μέσα μου λάμπουν ξάστεροι ουρανοί, και το κορμί μου, φάτνη ταπεινή, βλέπω κι αλλάζει, γίνεται ναός. Ω! Μέσα μου γεννιέται ένας Θεός».
Φωτό: © Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη/Δικαίωμα χρήσης Boulevard